O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti

8-rasm.Silikat g’isht quyish texnologik sxemasi:
1-qum tashiydigan vagon; 2-qum solib turadigan bunker; 3-mayda ohak solib turadigan bunker; 4-shar tegirmon; 5-tuyilgan ohak bunkeri; 6-qorgich; 7-ohak so’ndiriladigan siloslar; 8-elevator; 9-dezintegrator; 10-qorgich; 11-press; 12-vagoncha-platforma; 13-avtoklavlar; 14-tayyor g’isht ortilgan vagoncha; 15-bug’ qozoni.
Ko’pchilik qurilish ashyolari katta hajmga va o’rtacha zich­likka ega, bu esa ularni tayyorlaydigan yoki olinadigan za­voddan yoki karьerdan qurilish maydonchasiga tashishga katta xarajat sarflanishiga olib keladi. Quri­lish tannarxini arzonlashtirish, transport xarajatlarini kamaytirish uchun, mahalliy qurilish ashyolari qum, shag’al, mayda tosh va tabi­iy toshlar qo’llaniladi.
Qurilish ashyolarini ishlab chiqarish, xususan, silikat g’ishtni ish­lab chiqarishda, asosan, amaldagi zavodlarni tako­millashtirish, yangi zamonaviy qurilmalar bilan jixozlash, ishlab chiqarish jarayonlarini kompleks mexa­nizatsiyalash va avtomatlashtirishni joriy qilish, mehnat unumdorligini oshirish va zaxiralardan foydalanish yo’li bilan ko’pay­tirish kerak.
Silikat g’isht zavodlari - bu yuqori darajada mexaniza­tsiyalashgan kor­xonalardir. Avtomat-teruvchilarning joriy qi­linishi, olish va joylash jarayonlarini avtomatlashtirishga, qo’l mehnati jarayonlarini bartaraf qilib, ko’pgina ishchi­larni og’ir mehnatdan ozod qilishga imkon beradi.
Silikat zavodlarning ish samaradorligini oshirish, fan va texni­ka yutuqlaridan keng foydalanish asosida taьmin­lanadi. Ishlab chiqarish tsiklini qisqartirish, mehnat sarf­larini pasaytirish, ishlab chiqari­layotgan mahsulot sifatini sezilarli darajada yaxshilash va ilg’or tajribalardan keng foydalanish yo’li bilan erishiladi. 
Ishlab chiqarish jarayonlarining yanada takomillashgan tex­nologiya­sini ishlab chiqib, zavodlar jamoasi ohakni mayda­lash bo’limiga va bunker omboriga uzatib taxta va ohak pechlari ishini mexanizatsiyalash va avtomat­lashtirish bo’yicha, aralashma kompanentlarini o’lchab doza­lash bo’yicha, uning namligi va aktivligini nazorat qilish bo’yicha, davriy amal qiluvchi siloslarni yuklash va bo’shatish bo’yicha, shuning­dek ular satxini radio­zotopli ko’rsatkichli uzliksiz ishlovchi reak­torlar bilan aralashtirish bo’yicha izlanishlarni joriy qilishmokda. Bu va boshqa tadbirlar ishlab chiqarish texno­logiyasini avtomat­lashtirish, boshqarish sistemasi majmuini tashkil etishdan iborat.
Sovuqqa bardoshlilikka sinalgan silikat g’isht va tosh­larning namuna­larida siqilishga mustahkamligi oddiy bu­yumlar uchun 25 % ortiq bo’lmagan darajada, yuzali buyumlar esa 20 % ortiq bo’lmagan darajada yo’qotishga yo’l qo’yiladi. Silikat g’ishtning o’lchamlari: bo’yi-250 mm, eni-120 va qalinligi 65, 88 va 103 mm bo’lishi mumkin. Silikat g’isht og’irligi 5-5,7 kg keladi. G’isht­ning shakli va qirralari to’g’ri, darzsiz va boshqa kamchiliklarsiz bo’lishi kerak. Silikat va teshikli g’ishtlar faqat devor, ustun va oraliq devorlar uchun qo’llaniladi. Pechka qurish uchun silikat g’isht ishlatmaslik kerak. Silikat g’ishtni binolarning poydevori va tsokollari uchun tuproq va oqava suvlar ta’sirida bo’ladigan gidro­izalyatsiya qatlamidan pastda qo’l­la­nilishi mumkin emas. Bu konstruktsiya­larda faqat sovuqqa bardoshliligi yuqori bo’lgan muz 50 dan yuqori silikat g’ishtlarni qo’llash mumkin. 

2.