O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

6.12-rasm. Rolikli tayanchlar orasidagi lentaning salqiligini aniqlash 
sxemasi. 
Lentaning eng kichik tarangligi: 
Donali yuklar tashilganda, agar yuklar alohida-alohida yig’ilgan 
holda bo’lsa, hamma lentalar bir xil bo’lgan nagruzkani qabul qiladi. 
Agar tayanchli roliklar orasidagi masofada bir dona yuk yotsa (G 
og’irlikdagi), bu holda lentaning umumiy salqiligi quyidagicha 
aniqlanadi: 
(6.63)
S
min 
yuk
yuqoridagi formulalar bilan aniqlanganda u yukli 
tarmoqlardagi eng kichik taranglikdan kichik yoki unga teng bo’lishi 
kerak. Aks holda hisob qaytadan bajariladi. 
Uzluksiz yuk transportlovchi mashinalarning ish unumdorligi 
yoyilgan yuklanish q va ish tezligining qiymati orqali aniqlanadi. 
Uzluksiz yuk transportlovchi mashinalarning bir sekunddagi ish 
unumdorligi: 
Q=q 

 v, kg/s
 
 
 
 (6.64) 
Bir soatdagi ish unumdorligi: 
Q=3,6Fqv, kg/soat
(6.65) 
Yoyilgan yuklanishning qiymati: 
a) uzluksiz oqim bilan tashilayotgan (siljitilayotgan) yuklar uchun 
q=F 

 

, 
t
/m
 
 
(6.66)
bunda: F-ko’ndalang kesim yuzi, m; 

 
- materialning zichligi, kg/m
b) nov yoki truba orqali tashilayotgan yuklar uchun 
q=F r f, kg/m,
 
(6.67) 
bunda: F-truba yoki novning ko’ndalang kesim yuzi, m; r-to’ldirish 
koeffisienti; 
v) alohida idishda tashilayotgan yuklar uchun 

---

81 
0
1
i
q
pф
t

, kg/m
 
 (6.68)
bunda: i
0
– alohida idish hajmi, m; t
1
– idishlar orasidagi masofa, m; 
g) donali yuklarni tashiganda 
1
G
q
t

, kg/m,

 (6.69)
bunda: G-har bir donaning massasi, kg. 
d) partiyalab tashilayotgan donador yuklar uchun 
1
Gz
q
t

, kg/m
 
 
 
 (6.70)
bunda: z-bitta partiyadagi yuklar soni. 
Agar yuklar yoki partiyali yuklar oraligidagi interval t
1
berilgan 
bo’lsa, bu holda bir soatdagi ish unumdorligi quyidagicha aniqlanadi: 
Q=3,6
G
t
1
 v, t/soat
(6.71)
yoki 
Q
=
3,6
Gz
t
1
v, t/soat
 
 
 (6.72)
Uzluksiz 
yuk 
transportlovchi 
mashinalarning 
hajmiy 
ish 
unumdorligi quyidagicha aniqlanadi: 
V=
Q
p
, m
3
/soat
 
(6.73) 
V=3600 F v, m
3
/soat
 
 
 (6.74) 
yoki 
V=3,600
i
t
0
1
v, m
3
/soat
 
(6.75) 
Donali yuklar tashilganda bir soatdagi ish unumdorligi: 
z=
1
3600
3600
t


v, m
3
/soat 
 
 
 
 (6.76)
bunda 

- vaqt birligi, 

 = 
v
t
1
, s
Massa bo’yicha ish unumdorligi: 
Q=
Gz
1000

 
 
 
(6.77) 
bunda 
z 
donali yuklar tashilganda bir soatdagi ish unumdorligi.