|
Tayanch iboralar: pul barqarorligi, emission, banklar baki, davlat banki, valyuta, zahira
Amaliy mashgʻulot
13-MAVZU: MARKAZIY BANK VA UNING FUNKSIYALARI MAVZUSIDA TUZILGAN TOPSHIRIQLAR
Topshiriq №1: Quyidagi so’zlarga ta’rif bering.
“Arzon pullar” siyosati –
Banknota –
Banknotlar muomalasi –
Monetar siyosat –
Markaziy bank –
Oltin valyuta zaxirasi–
Ochiq bozordagi siyosati –
Pulning xarid qobiliyati –
Pul emissiyasi –
Pul-kredit siyosati –
G‘azna bileti –
Topshiriq №2: Savollarga javob bering
Markaziy bank faoliyatining maqsadlari bu - ?
Markaziy bankning tashkiliy tuzilishi bu - ?
Markaziy bankning funktsiyalari bu - ?
Topshiriq №3: Testlar
1. 1694-yilda Angliyada dastlabki Markaziy bank tashkil qilinib, ushbu bank muomalaga pullarni emissiya qilish bilan birga yana qanday operatsiya bilan shug’ullangan?
a) oltin sertifikatlarni muomalaga chiqargan
b) banklarning tijorat veksellarini ro‘yxatga olish bilan shug‘ullangan
c) to’lov topshiriqnomalari bilan operatsiyalarni amalga oshirgan
d) oltinni sotish bilan shug’ullangan
2. Hozirda Markaziy banklar emission funksiyadan tashqari yana qanday faoliyat bilan shug‘ullanadi?
a) korxonalardan soliqlarni yig’ish bilan
b) ishlab chiqarish bilan va iqtisodiyotda pul – kredit siyosatini amalga oshirish
c) sug’urta ishlari bilan
d) mamlakatda kredit muassasalari faoliyatini tartibga solish, iqtisodiyotda pul – kredit siyosatini amalga oshirish
3. Tashkil topishiga ko’ra aksiyadorlik shaklidagi markaziy banklarni toping?
a) AQSh, Italiya
b) O’zbekiston
c) Rossiya
d) Buyuk Britaniya
4. Aralash kapital ishtirokida Markaziy banklar berilgan qatorni ko’rsating?
a) Rossiya
b) Yaponiya, Belgiya
c) O’zbekiston
d) AQSh
5. Markaziy banklarning asosiy maqsadi nimadan iborat?
a) qimmatli qog’ozlarni emissiya qilish
b) mamlakatda baholar erkinligini ta’minlash
c) mamlakat milliy valyutasining barqarorligini ta’minlash
d) mamlakatni tashqi qarzlarini to’lash
6. Qaysi qatorda pul – kredit instrumentlari to’g’ri berilgan?
a) inflatsiya darajasi targetlash va baholar indeksi
b) valuta pariteti va valyuta siyosati
c) oltin va valyuta zaxiralari
d) majburiy zaxira siyosati, qayta moliyalash siyosati, ochiq bozordagi siyosati, valyuta va depozit siyosatlari
7. Markaziy bankning ochiq bozordagi siyosati bu?
a) qimmatli qog’ozlar bilan bog’liq faoliyat
b) kredit bilan bog’liq faoliyat
c) depozit bilan bog’liq faoliyat
d) ochiq soliq bilan bog’liq faoliyat
Mustaqil ta’lim
1-masala.
1000 so’m miqdorida depozit qo’yilma bankka 120 kunga 6% ostida qo’yildi. Mijoz 120 kundan keyin bankda oladigan pul miqdorini aniqlash talab etiladi.
1. 1-masala.
1000 so’m miqdorida depozit qo’yilma bankka olti oyga 6% ostida qo’yildi. Mijoz olti oydan keyin bankda oladigan pul miqdorini aniqlash talab etiladi.
Testlar
1. Iqtisodiy adabiyotlarda dastlabki banklarning vujudga kelishi:
A. – miloddan ilgarigi III asrga to’g’ri kelishi ta’kidlanadi;
B. – aniq ma’lumotlar mavjud emas;
C. – Angliya sanoat to’ntarishidan keyingi davrga to’g’ri keladi;
D. – buyuk inqirozdan keyingi davrga to’g’ri keladi.
2. Banklarning vujudga kelishi haqida fikr yuritgan iqtisodchi olimlarni necha guruhga ajratish mumkin?
A. Beshta guruhga.
B. To’rtta guruhga.
C. Uchta guruhga.
D. Ikkita guruhga.
3. Tarixiy manbalarga ko’ra, dastlabki banklar qaerda tashkil topgan?
A. Angliyada.
B. Rimda.
C. Gretsiyada.
D. Stokgolmda.
4. Ayrim iqtisodiy adabiyotlarda dastlabki banklar:
A. – karvon saroyda tashkil etilganligi qayd etiladi;
B. – ibodatxonalarda tashkil etilganligi qayd etiladi;
C. – korxonalarda tashkil etilganligi qayd etiladi;
D. – uylarda tashkil etilganligi qayd etiladi.
5. Hozirgi kunda faoliyat yuritayotgan banklarning dastlabki ko’rinishlari qaerda va qachon vujudga kelgan?
A. Angliyada, XVI asrda.
B. Rimda, XV asrda.
C. Gretsiyada, XIX asrda.
D. Italiyada, XVIII asrda.
6. “Bank” so’zi qanday ma’noni anglatadi?
A. Qadimgi nemicha “banque” va italiyancha “bansa” so’zlaridan paydo bo’lgan bo’lib, “almashtirish stoli” ma’nosini anglatadi.
B. Qadimgi frantsuzcha “banque” va italiyancha “bansa” so’zlaridan paydo bo’lgan bo’lib, “almashtirish stoli” ma’nosini anglatadi.
C. Qadimgi lotincha “banque” va nemischa “bansa” so’zlaridan paydo bo’lgan bo’lib, “almashtirish stoli” ma’nosini anglatadi.
D. Qadimgi italyancha “banque” va frantsuzcha “bansa” so’zlaridan paydo bo’lgan bo’lib, “almashtirish stoli” ma’nosini anglatadi.
Glossariy
“Arzon pullar” siyosati – kreditlarning bahosini pasaytirish yo’li bilan muomaladagi pul massasini oshirishga qaratilgan siyosat. Dastlab, J. M. Keyns tomonidan asoslab berilgan.
Banknota – Markaziy bank tomonidan muomalaga chiqarilgan naqd pul bo’lib, uning aktivlari bilan ta’minlanadi.
Banknotlar muomalasi (banknote circulation)- Markaziy banklar tomonidan chiqarilgan muomala va to’lov vositasi sifatidagi bank biletlarining muomalada bo’lishi
Majburiy zaxira siyosati – Markaziy bank tomonidan tijorat banklari jalb qilgan resurslarning bir qismini majburiy tartibda olib qo’yilishidir.
Monetar siyosat (monetary policy) - pullarga bo’lgan talab va pullar taklifini tartibga solish va nazorat qilishga qaratilgan chora-tadbirlar majmui
Markaziy bank (tsentralniy bank; central bank, lender of last resort) - Markaziy kredit muassasasi bulib, banknotlar chikarish, pul muomalasini, kredit va valyuta kursini boshkarish, rasmiy oltin-valyuta zaxirasini saklash xukukiga ega. U «banklar banki», davlat byudjetiga xizmat kursatilishida xukumat vakyli (agenti) xisoblanadi. Rivojlangan mamlakatlarda markaziy bank pul-kredit siesatini amalga oshiruvchi institutSenoraj – naqd pullarni emissiya kilishdan olinadigan daromad.
Oltin valyuta zaxirasi (zolotovalyutnie rezervi, gold reserves) - Markaziy bank va mamlakat moliya organlarining xamda xalkaro valyuta-kredit tashkilotlarining xorij valyutasi va oltin zaxiralari.
Ochiq bozordagi siyosati – bu davlatning obligatsiyalari, xazina veksellari va boshqa qimmatli qog’ozlarini yuridik va jismoniy shaxslarga sotishi va sotib olishi bilan bog’liq operatsiyalaridir.
Pulning xarid kobiliyati (purchasingcapacity of money) - pulning xarid qobiliyati; pul birligining ma’lum tovarlar soniga ayirboshlash qobiliyati
Pul emissiyasi - davlat tomonidan muomalaga kushimcha mikdorda pul belgilarining chikarilishi
Pul-kredit siesati (denejno-kreditnaya po¬litika, monetary policy) - pul muomalasini, kredit munosabatlarini mustaxkamlash maksadida olib borilgan siesat. Bu orkali iktisodietning rivoxlanishi va inflyatsiyaning oldini olish mumkin. P-k. s. pul massasining orti-shini cheklash eki tuxtatib turish, pulga talabni kiskartirish orkali amalga oshiriladi
G’azna bileti - davlat (g’azna) bileti, davlat tomonidan chiqarilgan qog’oz pullar.
Qayta moliyalash siyosati – Markaziy bank tomonidan tijorat banklari va hukumatni kreditlash siyosati.
Qayta moliyalash stavkasi – Markaziy bank tomonidan berilgan kreditlarning foiz stavkasi.
14-MAVZU. MARKAZIY BANKNING AKTIV VA PASSIV OPERATSIYALARI
1. Markaziy bankning aktiv operatsiyalari: tijorat banklariga kredit berish; hukumatga kredit berish; xorijiy banklarga depozitlar joylashtirish; mamlakatning xalqaro valyutadagi rezerv pozitsiyasini shakllantirish; hukumatning tashqi qarzini to’lash; oltin-valyuta zaxiralarini shakllantirish; asosiy vositalar sotib olish.
2. Markaziy bankning passiv operatsiyalari: naqd pullarni emissiya qilish; majburiy zaxira ajratmalarini shakllantirish; depozit operatsiyalari; bank qimmatli qog’ozlarini muomalaga chiqarish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
