O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti

 
Mavzu:
 Organizmni jismoniy yuklamalarga adaptatsiyalanishi va  
zahira imkoniyatlari
 
REJA: 
1.  Organizmni  adaptatsiyalanishi  va  uning  davrlarida  funktsiyalarning 
dinamikasi. 

---

2.  Jismoniy yuklamalarga adaptatsiyalanishning
 fiziologik xususiyatlari 
3.  Jismoniy yuklamalar ta’siriga tezkor va uzoq muddatli adaptatsiya 
4.  Adaptatsiyani funktsional tizimi 
5.  Organizmning  fiziologik  zahiralari  haqida  tushuncha  ularni  tavsifi  va  
turlari. 
 
Hozirgi  zamon  fiziologiyasi  va  meditsinasining  asosiy  muammolaridan  biri 
organizmni  muhitning  turli  xil  omillariga  adaptatsiyalanish  jarayonlarining 
qonuniyatlarini o’rganish hisoblanadi. SHuning uchun ham, odamni muhitning turli 
omillariga  adaptatsiyalanishi  muammosi  Halqaro    Dasturning    asosiy  bo’limi 
hisoblanadi. 
Hozirgi  vaqtda  adaptatsiyaga  juda  ko’p  ta’riflar  berilgan.  Ularning  ichida 
ko’pchilikni qoniqtiradigani Katta Sovet entsiklopediyasida keltirilgan.  Fiziologik 
adaptatsiya - fiziologik reaktsiyalar to’plamidan iborat bo’lib, ular asosida organizm 
tashqi muhit o’zgarishlariga moslashish orqali o’zining ichki muhitining doimiyligi 
- gomeostazni ta’minlaydi. 
Sportda 
adaptatsiya 
muammosining 
ahamiyati 
shundaki, 
sportchi 
organizmining jismoniy yuklamalar ta’siriga qisqa vaqt davomida moslashishi talab 
qilinadi. Adaptatsiyalanishning tezligi va uning davomililigi sportchi organizmining 
sog’ligi  va  jismoniy  chiniqqanligining  darajasini  belgilaydi.  SHu  sababli  sport 
amaliyot  uchun  sport  mahorati  oliy  darajasiga  ko’tarilish  jarayonida  organizmni 
adaptatsiyalanish tizimining hosil bo’lishini asoslash muhim ilmiy ahamiyatga ega. 
Ma’lumki, uzoq davom etadigan evolyutsiya jarayonida odam organizmining 
morfofunktsional xususiyatlari o’zaro bir-biriga  mos  shakllangan bo’ladi. Sportda 
chiniqish va musobaqa yuklamalarining tarkibi va harakteri tez o’zgaradi. Bunday 
mos  kelmaslik  funktsional  buzilishlarga  olib  kelishi  va  oxir  oqibatda  turli  xil 
kasalliklarning kelib chiqishiga sabab bo’lishi mumkin.