|
-
“O‘zbek filologiyasi” fanining dolzarbligi va ahamiyati .
Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus ta’lim bo‘g‘inlarida “Ona tili” va “O‘zbek filologiyasi” fanlarining o‘qitish maqsadi, usuli va mazmuni tamoman yangilangan va yangi maqsadlarga yo‘naltirilgan. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 343-qarori bilan Oliy ta’lim DTS lari Asosiy qoidalari tasdiqlandi; yo‘nalish va mutaxassislik DTS lari ma’qullandi. Shuning uchun oldimizda turgan muhim vazifalardan biri oliy ta’limning bakalavriat bo‘g‘inida o‘zbek filologiyasi bo‘yicha tayanch oliy ma’lumot berish uchun “O‘zbek adabiyoti” kursining maqsad, usul va mazmunini yangilash, mukammallashtirish, bosqichlararo uzluksizlik va davomiylikni ta’minlashdir. Ushbu qo‘llanma mana shu vazifaga xizmat qilmog‘i lozim.
“O‘zbek filologiyasi” fani bo‘lajak mutaxassisni O‘zbek filologiyasi me’yorlari, qonuniyatlari bilan qurollantiradi. Adabiyotshunosligimizda shakllangan zotiy tahlil usuli ona tilimizning ichki imkoniyatlarini ochib beradi va har bir til hodisasi umumiylik, mohiyat, imkoniyat, sabab (UMIS) va xususiylik (yakkalik), hodisa, voqelik, oqibat (YaHVO) dialektikasi nuqtai nazaridan tahlil etilishi kerakligini uqtiradi. Shuning uchun bu bosqichda “O‘zbek filologiyasi” UMIS va YAHVO (lison-me’yor-nutq) hodisalarining izchil farqlanishi va dialektik birligiga tayanadi.
Hozirgi kunda O‘zbekistonda ta’lim tizimidagi isloxotlarning asosini shakllantiruvchi qator me’yoriy xujjatlar qabul qilingan va amalga oshirilib kelinmoqda. Bular asosida «Ta’lim to‘g‘risida»gi va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to‘g‘risida»gi qonunlar alohida o‘rin tutadi. Bu qonunlardan kelib chiqadigan vazifa ta’lim dasturlari mazmunining yuqori sifatiga erishish va yangi pedagogik texnologiyalarni joriy etishdir.
Ilg‘or pedagogik texnologiyalar dars berishning interfaol usullarini nazarda tutadi. Bular munozara darslari, ishbilarmon uyinlar, muammoli holatlarni yechish va xokazolardir. Ushbu usullar talabalarning ijodiy faolligini oshirishda,muammoni hal qilishning eng maqbul yo‘llarini topishda yordam beradi. Shuningdek, filologiya yo‘nalishi bo‘yicha bakalavr tayyorlash davlat ta’lim standartini amalga oshirishda amaliy vosita hisoblanadi.
Davlat ta’lim standartida bakalavrning tayyorgarlik darajasiga quyidagi talablar qo‘yilgan.
Bakalavr:
- dunyoqarashni kengaytiruchi bilimlar tizimiga ega bo‘lishi, gumanitar va sotsial-iqtisodiy fanlarning asosini, davlatning hozirigi kundagi siyosatining dolzarb masalalarini bilishi, ijtimoiy muammo va xodisalarni mustaqil tahlil kila olishga kodir bo‘lishi;
- mamlakatimiz tarixini bilishi, milliy goya va umuminsoniy kadriyatlar masalalari bo‘yicha uz nuktai-nazarini ilmiy asoslash, milliy mustaqillik goyasi asosida faol xayotiy nuktai nazarga ega bo‘lishi;
- tabiat va jamiyatda sodir bo’ladigan jaoayon va xodisalar to‘g‘risida yaxlit tasavvurga ega bo‘lishi, ulardan xayotda va kasbiy faoliyatida ilmiy asoslangan xolda foydalana olishi;
-insonning insonga, jamiyatga, atrof-muxitga nisbatan bulgan munosabatini boshkarishning xukukiy va axlokiy me’yorlarini bilish, kasbiy ish jarayonida ularni xisobga ola bilish;
- axborotni tuplash, saklash, kayta ishlash va uni qo’llash usullarini bilishi, uzining kasbiy ish tajribasiga asoslangan xulosalar chikarishi;
- mustaqil ravishda Yangi bilimlarni uzlashtirishi, uz malakasini oshirishi va mexnatini ilmga asoslangan xolda tashkillashtirishi;
- soglom xayot kechirish tarzining muximligi to‘g‘risida ilmiy tushunchalarga va asoslarga, jismoniy rivojlanish borasidagi bilim va malakalarga ega bo‘lishi;
- kadrlar malakasini oshirish va kayta tayyorlash tizimida qo’shimcha kasbiy ta’lim olishi kerak.
Til o‘qituvchisi doimo uz pedagogik maxoratini oshirib , uni san’at darajasiga yetkazib borishi kerak. Uz fikrini tushunarli, kurgazmali ifodalay bilish, jaxon va mamlakatimiz ijtimoiy-iktisodiy xayotidagi vokealarga uz munosabatini bildirishi, ta’lim berishga ijodiy yondashuvni rivojlantirib borishi kerak.
O‘qituvchining ijodiy yondashuvi talaba tomonidan Hozirgi adabiy jarayonni urganishga ijodiy yondashuvining bevosita shartidir.
Odatdagi ma’ruza darslarining an’anaviy tarzda, ilgor pedagogik usullarsiz olib borilishi talabadan faollik talab kilmaydi. Darsni uzlashtirish ham osonday tuyuladi, fanga nisbatan kizikish uygonmaydi. Muammoli holatlarning yaratilishi, aniq misollar yordamida iktisodiy masalalarning yechilishi, talabani fanga kiziktirish, uning faolligini oshirib, kengrok fikrlashga, maqsadga karab intilishga, kerakli bilim va kunikvalar xosil qilishga yordam beradi.
Mamlakatimiz kelajagi bulgan yoshlarning halkaro andozalarga mos keluvchi yukori ta’lim darajasini ta’minlash, bu vazifani sifatli, samarali, tushunarli amalga oshirish Hozirgi adabiy jarayon fanining asosiy uslubiy vazifasi xisoblanadi. Uni amalga oshirish o‘qitish jarayonini texnologiyalashtirish, ta’lim texnologiyalarini ishlab chiqish va joriy qilishni zarur qilib qo‘yadi.
O`zbek filologiyasi fanidan o`tiladigan mavzular va ular bo`yicha mashg`ulot turlariga ajratilgan soatlarning taqsimoti
T\r
|
Fanning bo`limi va mavzusi, ma`ruza mazmuni
|
Soatlar
|
Jami
|
Ma`
ruza
|
Amaliy
|
Labora
toriya
|
seminar
| -
|
Eng qadimgi adabiyot yodgorliklari
|
4
|
2
|
-
|
|
2
| -
| Islomgacha bo`lgan davr adabiyoti
|
4
|
2
|
2
|
|
-
| -
|
Islom ta`siri ostida yaratilgan adabiyot
|
4
|
2
|
-
|
|
2
| -
|
XIV-XVI asarlarda ijtimoiy-siyosiy hayot
|
4
|
2
|
2
|
|
-
| -
|
Navoiy hayoti va ijodi
Navoiy lirikasi. «Xamsa»
|
4
|
2
|
-
|
|
2
| -
|
Bobur hayoti va ijodi
Bobur lirikasi.
«Boburnoma».
|
4
|
2
|
2
|
|
-
| -
|
XVI-XVII asr adabiyotining o`ziga xos xusussiyatlari
|
4
|
2
|
2
|
|
-
| -
|
Qo`qon adabiy muhiti
|
4
|
2
|
-
|
|
2
| -
|
Xiva adabiy muhiti
|
4
|
2
|
2
|
|
-
| -
|
Buxoro xonligida adabiy hayot
|
2
|
1
|
-
|
|
1
|
|
Jami:
|
38
|
19
|
10
|
|
9
|
Do'stlaringiz bilan baham: | 
