Masalan, dunyoning barcha tillarida unli va undoshlar hamda ko‘plab tovushlar

1. Hali voqealanmagan imkoniyat tarzidagi, ma’lum jamiyat a’zolari uchun barobar xizmat qiluvchi ijtimoiy-ruhiy aloqa vositasi – til hisoblanadi. Demak, til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosabatga kirishuviga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa sanaladi. Til butun jamiyatga tegishli bo’ladi. Jamiyat a’zolari yordamida shakllanib, boyib boradi. Shu bois tilsiz jamiyat, jamiyatsiz til bo’lishi mumkin emas.

2. Til  ham  madaniyat,  ham  tabiat  hodisasi  sifatida  mavjud.  Shubhasiz,  til 
madaniyatning  tarkibiy  qismi  bo‘lib,  insoniyatning  ijtimoiy  tarixidagi  eng   muhim yutuqlardan  biri  sanaladi.  Lekin  boshqa  tomondan  tilning  materiyasida  insonning biologik  tabiati  namoyon  bo‘ladi.  Bu  o‘rinda  ko‘p  narsa  nutqiy   faoliyatning fiziologik  va  psixofiziologik  imkoniyatlari  bilan  aniqlangan.  Masalan,  dunyoning barcha tillarida unli va undoshlar hamda ko‘plab tovushlar  almashinuvi zanjirining mavjudligi  madaniyat  bilan  emas,  tabiat  bilan bog‘liqdir.  Binobarin,  inson  faqat unlilar  yoki  undoshlarning  o‘zi  bilan  nutq  hosil  qila   olmaydi.  Tabiat  til  strukturasining teran xususiyatlarini hamda matnni hosil qilish va uni qabul qilish qonuniyatlarini aniqlaydi. Madaniyat esa tilning mazmun jihatini aniqlaydi 
3. Maʼrifatparvar shoir Avaz Oʻtar soʻzi bilan aytganda til inson va olamni bogʻlab turuvchi vosita, koʻprikdir. Darhaqiqat, u koʻngillarni, xalqlarni yanada yaqinlashtiradi. “Yurtimiz mehmonlari oʻzbek tilida soʻzlaydi” ruknimizga ilk kezlardan koʻplab xorijlik kuzatuvchilar qiziqish bildirdi. Bu nafaqat loyihaga, tahririyatga boʻlgan eʼtibor, balki aziz Ona tilimizga boʻlgan hurmat va ehtiromdan ham darak beradi, desak mubolagʻa boʻlmaydi.u

4. Til – milliy qadriyatlarni birlashtirib, tutashtirib, namoyon etib turuvchi eng mustahkam zanjir, boy va cheksiz maʼnaviy xazina. Til insonning birlamchi ehtiyoji, anglash, bilish, soʻzlash, aloqa-munosabat vositasi, mansub-xoslik omili boʻlgani bois hamisha jamiyat ravnaqining asosiy mezonlaridan boʻlib kelgan. Jumladan, oʻzbek tili oʻzbek millatining uzoq tarixiy ildizlariga, oʻz siyosiy-huquqiy asoslariga ega muqaddas qadriyati, ulkan maʼnaviy yutugʻidir. Bugungi taraqqiyotiga qadar shonli va sharafli yoʻllarni bosib, keskin va shiddatli toʻfonlarni yengib kelayotgan milliy tilimiz davlat maqomida yanada ulugʻvor va ustuvorligini namoyon qilmoqda.

5. Fikrlash va so'zlash haqida gap ketganda hamma ham so'zlashi mumkin, lekin har kim ham so'zlashdan oldin to’g'ri fikrlamaydi. Fikrlash ham insonning dunyoqarashidan kelib chiqadi. Ayrim insonlar gapirishidan oldin yetti o'lchab bir kes qabilida ham to'g'ri, mulohaza bilan fikrlab keyin so'zlaydi. Ayrimlar esa hayoliga kelganini fikrlab o'tirmasdan so'zlaydi. Bu esa insonlar bilan munosabatda dilxiralikni olib keladi. Fikrlash va so'zlash har doim birga bo'lishi kerak.

3-topshiriq.

Ijtimoiy-