O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi andijon davlat universiteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi kunduzgi bo’lim

Savol va topshiriqlar

1. “O‘zbek dialektologiyasi” fanining predmeti haqida gapiring.

2. “O‘zbek dialektologiyasi” fanining vazifasi haqida so’zlang.
3. Milliy tilni izohlang.
4. Mahalliy dialektlar masalasi haqida gapiring.
5. Xalq shevalari adabiy tilni boyituvchi vositalardan biri ekanligi haqida so’zlang.
6. Ona tilini o‘qitishda “O‘zbek dialektologiyasi” fanining o‘rni haqida fikringizni ayting.
7. “O‘zbek dialektologiyasi” fanining tilshunoslik fanining boshqa bo‘limlari bilan aloqadorligi haqida so’zlang.
8. O‘zbek adabiy tili va o‘zbek xalq shevalari o’rtasidagi munosabat haqidagi fikrlaringizni ayting.


Adabiyotlar
1. Ashirboyev S. O‘zbek dialektologiyasi .– Toshkent: Nodirabegim nashriyoti, 2021.
2. To‘ychiboyev B., Hasanov B. O‘zbek dialektologiyasi. – Toshkent: Abdulla Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, 2004.
3. Enazarov T., Karimjonova, Ernazarova M., Mahmadiev Sh., Rixsieva K. O‘zbek dialektologiyasi. –Toshkent: Universitet, 2012.
4. Rajabov N. O‘zbek shevashunosligi. Toshkent: “O‘qituvchi” ,1996.
3-ma’ruza


Mavzu: Transkripsiya va unga xos xususiyatlar
Reja:
1. Transkripsiya.
2. Fonetik transkripsiya.
3. Undoshlar.
4. O‘zbek adabiy tili va o‘zbek xalq shevalari.
Tayanch so‘z va tushunchalar: transkripsiya, fonetik transkripsiya, fonologik transkripsiya, undoshlar, o‘zbek adabiy tili va o‘zbek xalq shevalari


Transkripsiya dialekt va shevalarda uchraydigan tovushlarning turli ko‘rinishlarini yozuvda ifodalash uchun qo‘llanadigan ma’lum belgilar tizimidir. Tildagi tovushlarni aniq ifodalash uchun xizmat qiladigan yozuv - transkripsiya, lotincha transcriptio - qayta yozish deb ataladi.
Transkripsiya uchun u yoki bu xalq iste’molidagi traditsion alfavitdan o‘rni bilan ma’lum bir o‘zgarishlar kiritish orqali foydalaniladi. Shuning uchun transkripsiyada belgilar soni o‘ziga asos bo‘lgan alfavitdagi harflar sonidan ko‘p bo‘ladi. Bugungi kunda tadqiqotlarda lotin hamda rus-krill alifbosi asosida qo‘llanadigan transkripsiyalar ishlatilmoqda. Mazkur ishda rus-krill alifbosi asosidagi transkripsiyadan olimlar foydalanishmoqda.