O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Nasimxon rahmonov

xalq og‘zaki ijodining mahsulidir. Asaming tuzilishi xalq og‘zaki ijodi-
dagi satirik ertaklami eslatadi. Qahramonlaming muloqotida va o ‘zlariga
o ‘zlari baho berishda turli vositalaming - mubolag‘a, o ‘xshatish kabi
qator san’atlaming qo‘llangani ham bunga bir dalildir. Yoki ertaklardagi
“endi so ‘zni falonchidan eshiting” singari voqealar bayoni usuli mazkur
munozarada ham ma’lum darajada o ‘z aksini topgan. Chog‘ir o ‘zi haqida
gapirib bo'lgach, endi ikkinchi qahramon Bang - so ‘fi obrazining faoli-
yati boshlanadi va bu usul aynan ertaklami hikoya qilish usulini eslatadi.
Bang o‘z nutqi orqali haqiqiy qiyofasini oshkor qilishi.
Chog‘irdan so ‘ng so‘fi timsolidagi Bangning nutqi ham diqqatga sa-
/.ovor. Bang ham Chog‘iming “Qani, sen ham ahvolingni bir oz bayon
qilgin-chi” degan taklifiga javoban u bilan bo‘lgan suhbatda o ‘z qiyo-
fasini namoyon qiladi. Bangning makoni — darveshlar takyasi, Bangni
dardmandlar- nashavandlar dori deb bilsalar, sog‘ odamlar nasha deb bi-
ladilar, undan hazar qiladilar. Shoir bu o ‘rinda Bang tilidan “dardmand”
va “bedard” so‘z!arini qo‘llashida katta ma’no bor. Illat va sogiom lik
nashaga bo'lgan munosabat orqali o ‘lchanadi. Bang o ‘zini dori sifatida
odamlar iste’mol qilsinlar deb, har turli sabablami ro‘kach qiladi, so ‘z
o'yinlarini o‘ylab topadi: “kanab” foydali o ‘simlik bo‘lgani bois, “bang”
o'zini “kanab” orqali oqlamoqchi bo‘ladi. “Kanab” so ‘zi arab yozuvida
icskarisiga o‘qilganda, “bang” hosil bo'iadi. Bu o ‘rinda ham yuqoridagi-
ilay m usahhafsan’ati qo‘llangan.
Chun mubhas bu yerga yetti, yigit ham so‘rdi so‘fidinkim: “Sen
l;ig‘i kayfiyatingdin shammae* bayon qilg‘il va asroringni orog‘a kel-
387

---