O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi a. T. G’ofurov, S. S. Fayzullayev u. E. Raxmatov g enetika dan m a sa la va

2§. Aneuploidiya
Xromosomalari soni bitta kam yoki ortiq bo’lsa bunday 
organizmlar aneuploid organizmlar deyiladi. Aneuploid formalar har xil 
sababga ko’ra paydo bo’ladi. Ba’zan hujayra bo’linayotganda 2 ta 
gomologik xromosoma hujayraning bir qutbiga tarqalishi, boshqa 
vaqtlarda ayrim xromosomalarda konyugatsiyasi ro’y bermasligi tufayli 
univalentlaming hosil bo’lishi natijasida vujudga keladi. Univalentlar 
tasodifan hujayraning yo u qutbiga, yo bu qutbiga tarqalishi mumkin. 
Xromosomasi 2n— 1 organizmlar monosomiklar, 2n—2 nullisomiklar, 
2n+l trisomiklar, 2n+2 tetrasomiklar deb ataladi.
Har bir xromosomada genlar ma’lum sonda bo’ladi. Ular 
belgilaming hosil 
bo’lishida ishtirok etishi 
hisobga olinganda 
monosomiklar, nullisomiklar, trisomiklar tetrasomiklar kariotipi normal 
bo’lgan organizmlarga nisbatan farq qilishini tushunish qiyin emas, 
albatta.
Mustaqil yechish uchun mashq va masalalar
1. 
Yumshoq bug’doy 5A xromosoma bo’yicha monosomik bo’lsa, 
uning kariotipida qancha xromosoma bo’ladi?
2.5A xromosomasi bo’yicha monosomik bo’lgan yumshoq 
bug’doy necha xil gameta hosil qiladi?
3.8 ta xromosomasi bo’yicha nullisomik bo’lgan yumshoq 
bug’doy kariotipida qancha xromosoma bo’ladi?
4.3A xromosomasi bo’yicha tetrasomik bo’lgan yumshoq bug’doy 
necha xil gameta hosil qiladi?
5.3A xromosomasi bo’yicha tetrasomik, 4B xromosomasi bo’yicha 
nullisomik bo’lgan yumshoq bug’doy kariotipida nechta xromosoma 
bo’ladi?
3§.Modifíkatsion o’zgaruvchanlikni matematik statistik
usulda o’rganish metodikasi
Organizmlardagi har qanday belgi genotipga muhitning ta ’siri 
tufayli vujudga keladi. Genotipdagi imkoniyatlar fenotipda namoyon 
bo’lishi uchun ma’lum sharoit talab qilinadi Odatda, bir xil genotipga 
ega bo’lgan organizmlar turli sharoitda har xil fenotiplami hosil qiladi. 
Muhit ta ’sirida vujudga kelgan va nasldan-naslga o’tmaydigan 
o’zgaruvchanlik