O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim va zirligi


Induktiv bog’lanishli zanjirlar



Download 1,65 Mb.
bet27/104
Sana05.01.2022
Hajmi1,65 Mb.
#318434
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   104
Bog'liq
WAZACdlVbpXWSk63845

Induktiv bog’lanishli zanjirlar.


Elektromagnitaviy maydon nazariyasiga ko’ra, tokli xar qanday o’tkazgich undagi tok xosil qilgan magnitaviy maydon bilan qurshalgan bo’ladi. Bu tok i ning (shuningdek, tok xosil qilgan magnitaviy maydonning xam) vaqt bo’yicha xar qanday o’zgarishi o’tkazgichda o’zinduksiya E.YU.K si xosil kiladi:

𝑙 



dt

 I di



dt

Agar shu tokli o’tkazgich xosil qilgan magnitaviy maydonda boshqa o’tkazgich xam bo’lsa, uning qismlarida o’zaro induksiya E.YU.K si deb ataladigan E.YU.K. induksiyalanishi mumkin.

𝑙 м

 M di



dt

Birinchi o’tkazgichdagi tokning o’zgarishi di bilan ikkinchi o’tkazgichdagi

dt

induksiya-langan E.YU.K. emorasidagi proporsionallik koeffitsenti o’zaro induktivlik L(Gn) deb, bu o’tkazgichlardan tuzilgan zanjirlar induktiv bog’lanishli zanjirlar deb ataladi.

Misol tariqasida o’ramlari soni 1va2 bo’lgan induktiv bog’langan ikkita konturni ko’rib chiqamiz. Ulardagi i1va i2toklar tegishli F1 va F2 magnitaviy oqimlarni xosil qiladi. Birinchi xolda ikkala konturni i1tok xosil qilgan magnitaviy maydon qurshab olgan va i2=0 deb faraz qilamiz.

U xolda ilashgan magnitaviy oqim va o’zinduksiya koeffitsenti tegishlicha



11=W1 F11va L1=11/i1bo’ladi.

Zanjirlararo induktiv bog’lanish sharti bo’yicha umumiy oqim F11 ning F21 ga teng bo’lgan qismi (F2111 2 konturda ilashgan magnitaviy oqimning o’zaro induksiyasini xosil qiladi:



21= W2 F21

Uson jixatidan o’zaro induksiya koeffitsenti bilan aniqlanadi:



M21=21/i1

Xuddishungao’xshash, i20 va i1=0 bo’lgan, xolda ilashgan magnitaviy oqim va o’zaro induksiya koeffitsenti tegishlicha



22= W2 F22va L2=22 / i2bo’ladi.

Bunda umumiy oqim F22 ning F12 ga teng bo’lgan qismi (F1222)  konturda ilashgan magnitaviy oqimning o’zaro induksiyasini xosil qiladi:



12= W1 F12u son jixatidan o’zaro induksiya koeffitsenti bilan aniqlanadi:

M12=12 /i2

O’zaro magnitaviy oqimlar F12 va F21 bir xil masofada va magnitaviy qarshiligi Rbir xil bo’lgan muxit orqali tutashadi, demak:



12= i2 W2

R

va F21=



i1 W1

R

M12=W1 F12 /i2=W1W2 / Rμ M12=W2 F21 /i1=W1W2 / Rμ bo’ladi,

ya’ni o’zaro induktivlik M=M12=M21 istalgan xar bir induktiv bog’lanishli konturlarda bir xil bo’ladi. Konturlarning xususiy induktivliklariL1 va L2 doimo musbat, chunki i1va i2toklar va F11 F22 magnitaviy oqimlar shartli ravishda mosdir (o’naqay parma qoidasi). O’zaro induktivlik M ning ishorasi esa konturlarning o’zaro ulanish sxemasiga bog’lik. Agar i10 vai20 bo’lganda, o’zaro magnitaviy oqimlar F21 va F12 konturlarning xususiy oqimlari F11 va F22 yo’nalishi bilan mos tushsa, bunday konturlar mos ravishda ulangan deyiladi va M>0 bo’ladi. Agar o’zaro magnitaviy oqimlar konturlarning xususiy oqimlariga qarshi yo’nalgan bo’lsa, bunday konturlar qarama-qarshi ulangan deyiladi va M<0bo’ladi.

Xususiy induktivliklari L1 va L2 va o’zaro induktivlik M bo’lgan ikki konturning induktiv bog’liklik darajasi bog’lanish koeffitsenti K orqali aniqlanadi:

К М
Bunda doimo K <1, chunki F11> F21 va F22> F12, ya’ni birinchi konturning xususiy magnitaviy maydoni ikkinchi konturni to’la qurshab ololmaydi.

    1. Elektrik filtrlar tuzulishi, turlari, ishlash prinsipi


Chastota ortganda induktiv qarshilik ortadi, sig’im qarshilik kamayadi. Induktiv qarshilikda tok kuchlanishidan faza bo’yicha 90o orqada qoladi, sig’im qarshilikda esa kuchlanish tokdan 90o burchakka orqada qoladi.

Reaktiv qarshiliklarni bu xususiyatlari amalda turli vazifalarni bajaruvchi elektrik filtrlarni qurilmalarini tuzishda ishlatiladi.

Demak, filtr manbaa bilan iste’molchi orasida joylashadi. Oldiga quyilgan vazifalarga qarab filtrlar quyidagilarga bo’linadi.


  1. Past chastotali filtrlar, ular 0dan ma’lum f chastotagacha bo’lgan toklarni o’tkazadi (5.2-rasm)

  2. Yuqori chastotali filtrlar ular ma’lum chastotadan to chegarasizgacha bo’lgan toklarni o’tkazadi (7.3-rasm)

  3. Polosali filtrular f1dan f2gacha bo’lgan chastotali tokni o’tkazadi (7.4-rasm) 4)To’suvchi filtrlar, ular chastotasi f1dan to f2gacha bo’lgan toklarni

o’tkazmaydi(5.3-rasm)

Tuzilishi bo’yicha filtrlar xar xil ulanishga ega bo’lgan induktivlik va sig’imlaridan tashkil topgan to’rtqutbliliklarni eslatadi.

Past chastotali filtrlar zanjirda induktivlik ketma-ket sig’im esa parallel ulangan bo’lishi lozim, shundagina bunday filtrlar f1 dan 0 gacha bo’lgan chastotali toklarni o’tkazib, f1dan yuqori chastotali toklarni o’tkazmaydi. Aytib o’tilgandek, past chastotali toklar uchun induktivlik kichkina qarshilikni xosil qiladi, yuqori



chastotali uchun esa katta qarshilik. Sig’im esa uni teskarisi, katta chastotali tok-lar uchun u kichik qarshilik xosil qiladi. SHuning uchun u yuqori chastota bo’yicha iste’molchini shuntlaydi, ya’ni yuqori chastotali toklarni o’zi orqali o’tkazib yuboradi.

LI


f
5.3-rasm. Past chastotali filtr.
Past chastotali filtrlar o’zgaruvchan tokni to’g’rilashda qo’llaniladi, ya’ni ulartokni o’zgaruvchi qismini kamaytirish uchun kerak bo’ladi. SHuning uchun ular tekislovchi (sglajivayushie) deb xam ataladi (7.2-rasm).

Yuqori chastotali filtrda induktivlik va sig’im o’rinlari almashtiriladi, ya’ni ular iste’molchidan yuqori chastotali toklarni o’tkazib, yuborib past chastotali toklarni ushlab qolishi zarur (7.3-rasm).


I
5.4-rasm. YUkori chastotali filtr.



    1. Download 1,65 Mb.

      Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   104




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish