O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim va zirligi

Nosinusoidal tok xaqida umumiy tushuncha.

Elektrotexnikada ko’pchilik xollarda davriy nosinusoidal toklar bilan ishlashga to’g’ri keladi. Ko’pkina xollarda nosinusoidal o’zgarishlar davriy xisoblanadi, qachonki ma’lum T vaqt oralig’idan so’ng barcha o’zgarish jarayonlari takrorlanadi.

Bunday davriy o’zgaruvchi murakkab tok tizimi matematik jixatdan turli chastotali va turli boshlang’ich fazali sinusoidal toklar yig’indisi ko’rinishida ifodalanish mumkin.

Nosinusoidal tokni ayrim tashkil etuvchilari garmoniklar deb ataladi.

5.1-rasmda misol tariqasida bir xil boshlang’ich fazali birinchi va uchinchi garmoniklardan tashkil topgan murakkab tok grafigi ko’rsatilgan.

i
1-garmonik 2-garmonik

Murakkab tok doimiy tashkil etuvchiga (nul garmonikaga) ega bo’lishi xam mumkin.

Parametrlari tokka bog’lik bo’lmagan chiziqli zanjirlarda xar qaysisiga Omqonunini qo’llash mumkin bo’lgan gormonik tashkil etuvchilarni xar biri uchun mustaqil tok va kuchlanishlarni xisoblab topish mumkin. Mabodo, zanjir parametri va ko’yilgan kuchlanish garmoniklari berilgan bo’lsa xar qanday (K) garmonikali ^{tok I}k^=Uk^Zk^.

Yig’indi (summa) tok ayrim garmonik tashkil etuvchilarni faza siljishlarini xisobga olgan xolda topiladi. Tokni amaliy qiymati quyidagi formuladan topiladi:

I  

• 
  I ²
  

• 
  I ²
  

 ...

1

2
E.YU.K. va kuchlanishlarni amaliy kiymatlari uchun xam formulalar bir xil topiladi.

Nosinusoidal tokni aktiv kuvvati

n

P  _ P_k

k 0

 P_o

• 
  P₂
  
• 
  P₂
  
• 
  ^...Pn bundaP_o=I_oU_o; P_k k0 da
  

kuyidagi formula bilan ifodalanadi:

^Pk^=Uk^Ik^sosk