O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim va zirligi



Download 1,65 Mb.
bet22/104
Sana05.01.2022
Hajmi1,65 Mb.
#318434
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   104
Bog'liq
WAZACdlVbpXWSk63845

Asosiy parametrlar.


Tok ifodasidan (A, V, S) ko’rinadiki, sinusaidal o’zgaruvchi funksiya, asosan uchta parametrlar bilan aniqlanadi.

  1. Amplituda qiymati

Im U m , Em ;

  1. Burchak tezligi (radial/sek);

  2. Boshlang’ich faza i e , u .

Bulardan tashqari ta’sir etuvchi qiymatlar qo’llaniladi.

I Im

 0,707Im ;



E Em

 0,707Em ;



U Um

 0,707U m .


O’lchav asboblari ta’sir etuvchi qiymatni ko’rsatadi.

Ramka cv burchak tezlik bilan aylanganda magnit oqimining oniy qiymati



ramka tekisligiga nisbatan

макс

Сos cot

( -magnit oqimi) qonuniyati bilan,



ramkaning aylanishi O,O1 o’qqa nisbatan burchak ostida aylansa magnit oqimi

макс

Сos t  

qonuniyat bilan o’zgaradi. Ramkaning ab va cd



tomonlarida elektr yurituvchi kuch – E.YU.K. hosil bo’ladi.

E Em sin  t  e
(A)

Em - e.yu.k.ning amplituda qiymati; e

  • e.yu.k. boshlang’ich fazasi.

Agar ramkaning 1-2 qismlariga istemolchi (yuklama - R) ulansa, undan quyidagicha tok o’tadi.

I Em

m R

i Im sin co t  i

(V)


Im - tok amplituda qiymati; i


  • tokning boshlang’ich fazasi.

YUklamadan tok o’tganida unda kuchlnish hosil bo’ladi.

Um Im R u Um sin co t u
(V)

Um - kuchlanish amplitudasi; u

  • kuchlanishning boshlang’ich fazasi..



3.4. R,L,Sketma-ket ulangan zanjir


Sinusoidal tok zanjirlarini hisoblashda simvolik usul (kompleks usul) dan keng foydalaniladi. Buning uchun sinusoidal tok zanjirlarida oniy qiymatlar yordamida tuzilgan differensial tenglamalardan, shu kattaliklarning komplekslari orqali tuzilgan algebraik tenglamalarga o’tiladi. Bu o’tish shunga asoslanganki, turg’un xolatlar uchun Kirxgof konunlariga asoslanib tuzilgan tenglamalarda tokning oniy

qiymati i uning amplitudasini kompleksi

Im

bilan, aktiv qarshilikdagi



kuchlanishning oniy qiymati

u Ri - kompleks R Im

bilan, induktivlikdagi oniy




R
kuchlanish

u L di

L dt

  • kompleks

Im jL

bilan, sig’imdagi oniy kuchlanish




u
C

1 idt -



c

kompleks

I j

bilan, EYUK e esa – kompleks



E bilan almashtiriladi.

m C m

 


3.3-rasmdagi sxema uchun Kirxgofning ikkinchi qonuniga binoan oniy qiymatlar orqali tenglama tuzamiz:

uR uL uC

yoki differensial tenglama ko’rinishda:

e .


iR L di 1 idt e . (3.4)

Agar manbaning EYUK si:

dt C
e Em sin t,   0

bo’lsa (5.1) ifodaning kompleks ko’rinishdagi ifodasi

I R I

jL I

j E

(3.5)


m m m C m

 

Agar tenglamaning ikki tarafini qiymatlar kompleksi orqali ifodalanadi:

ga bo’lsak, tenglama ta’sir etuvchi




 
IR IjL I j E .

C

 

(3.6)


Berilgan zanjir uchun (3.4) munosabat asosida kompleks tekislikda qurilgan vektor diagramma 3.4-rasmda keltirilgan.







3.5-rasm.

3.6-rasm.




(3.4) tenglamani yana ham soddalashtirish mumkin:

I R

jL

j E . (3.7)




(3.5) dan quyidagini hosil qilamiz:



I

R

C



E.

jL j

(3.8)


c

(3.6) ifodaning maxraji sinusoidal tok zanjirining to’la kompleks qarshiligi deyiladi va Z bilan belgilanadi. Z ning tepasiga nuqta qo’yilmaydi, chunki nuqtani sinusoidal o’zgaruvchan kattalikning kompleks qiymatlariga qo’yish qabul qilingan.



Z ze jR jL j

C

(3.5) ifodani (3.6) ni inobatga olib quyidagicha yozish mumkin:

. (3.9)


I E . (3.10)

Z

Bu formulani kompleks ko’rinishidagi Om konuni ifodasi deyiladi. Z- qarshilik ikki qismdan iborat haqiqiy qism R va mavhum qism jX, ya’ni



Z=R+jX, (3.11)

bunda R - aktiv qarshilik; X - reaktiv qarshilik.

3.5-rasm uchun reaktiv qarshilik



X  L 1

C



X L

  • X c

. (3.12)

(3.11) munosabatdan kompleks qarshilikning moduli
z . (3.13)

3.7 - rasm

Amaliyotda kompleks qarshi-likning modulini to’liq qarshilik deb yuritiladi. (5.10) munosabatdagi z ni to’g’ri burchakli uchburchakning gipotenuzasi, bir katetini R, ikkinchisini X sifatida ko’rsatish mumkin (5.3-rasm). Bu uchburchakdan siljish burchagi  quyidagicha topiladi.

  arctg X . (3.14)

R

R,L,Sparallel ulangan zanjir


3.7-rasmda rezistor, induktivlik va sig’im elementlari parallel ulangan elektr

zanjiri berilgan. Zanjirdagi rezistorning o’tkazuvchanligi g  1/ R , induktivlik L va

sig’imCning qiymati ma’lum deb hisoblansin. Zanjirga berilayotgan kuchlanish



u Um sin t,

0 bo’lsin. Zanjirga kirishdagi tokning qiymati Kirxgofning birinchi


u
konuniga binoan quyidagicha yoziladi:
ig iC iL i . (3.15)

(3.15) munosabatni differensial ko’rinishda ifodalaymiz.

gu C du 1 udt i . (3.16)

dt L

(3.16) tenglamani kompleks ko’rinishda ta’sir etuvchi qiymatlar bilan ifodalaymiz:




 
Ug UjC U j I . (3.17)

L

 








3.8– rasm.

3.9 – rasm.

3.8-rasmda (3.15) munosabat asosida kompleks tekislikda qurilgan zanjirning vektor diagrammasi ko’rsatilgan.

(3.17) ifodani soddaroq ko’rinishda ifodalash mumkin:






Ug jU C 1 I ,

yoki

L




1

, (3.18)



U g jC L I

bundan to’la kompleks o’tkazuvchanlik quyidagicha belgilanadi:




У g jC

1 . (3.19)


L

bu erda

C b ;



1 b

u holda


b b

b, agar


b b

bo’lsa, (5.16) ifodani



C L L

C L L C

quyidagi ko’rinishda yozish mumkin:

У g jb уe j
(3.20)

bunda bC - sig’im va bL –induktiv o’tkazuvchanlik; b- reaktiv o’tkazuvchanlik deyiladi.

(3.17) ifodani (3.19) ni inobatga olgan holda Om qonunining kompleks ifodasini quyidagicha yozish mumkin:



I УU


p
bundan (3.20) ni hisobga olib

I Ug jUb Ia

I , (3.21)

bu erda

Ia - tokning aktiv tashkil etuvchisi;

Ip - tokning reaktiv tashkil etuvchisi.

Komplekso’tkazuvchanlikningmoduli




    1. – rasm.

у  . (3.22)
Demak, u - to’g’riburchakliuchburchakninggipotenuzasi

(3.10-rasm) aktivgvareaktivbo’tkazuvchanliklaresauningkatetlariekan. Uholdabuuchburchakdan:

arctg b . (3.23)

g



    1. – rasm.

Agarda 3.11-rasmda tasvir-langan uchburchak tomonlarini tokning kvadratiga ko’paytirilsa unga o’xshash quvvatlar uchburchagi hosil bo’ladi (3.11-rasm). Bu

uchburchakning gipotenuzasi S ZI 2 - to’la quvvat, - burchakka yondosh katet



P RI 2 - aktiv quvvat, - burchak qarshisidagi katet

Q XI 2 - reaktiv quvvat

cos  P / S - quvvat koeffitsienti tushunchasini beradi. 3.11-rasmdan:

S , (3.24)

SHu qatorda:



P UI cos  RI 2gU 2 ,

Q UI sin   XI 2bU 2 , (3.25)

S UI zI 2óU 2 .
To’la quvvatni kompleks ifodasi

~ j (  ) j

S U I UIe u i UIe

UI cos  jUI sin   P jQ , (3.26)





bunda I - boshlang’ich fazasi teskari ishora bilan olingan kompleks tok, ya’ni I Ie ji

bo’lsa



I Ie

bo’ladi.



S

  • ji
SHunday qilib to’la quvvat kompleksi

~ R-haqiqiy qism aktiv quvvat va

mavhum qism Q – reaktiv quvvatdan tashkil topadi.


Download 1,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   104




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish