O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ′ lim vazirligi

Keksalarning oqilona ovqatlanishi 
Ma‘lumki, odam yoshi oshib borishi bilan uning vujudidagi 
barcha tizim va a‘zolarning funksiyalari tegishli hujayra va 
to‘qimalardagi fiziologik jarayonlarning kuchsizlanishi bois zaiflasha 
boshlaydi. Bu holat ertami-kechmi hammada ham uchraydigan narsa, 
lekin ovqatlanish madaniyatiga og‘ishmay amal qilish yo‘li bilan 
qarishning muddatidan oldin yuz berishini bartaraf qilish mumkin. 
Keksa kishilarning oqilona ovqatlanishi borasidagi ilmiy tavsiyalarni 
kundalik hayotda qo‘llash ularning nafaqat sog‘lig‘ini kafolatlaydi, 
ayni paytda ular umrni uzaytiradi, mazmunli hayot kechirishlari hamda 
serunum mehnat qilishlariga sabab bo‘ladi. 
Keksayib borish bilan dastavval tanadagi moddalar va energiya 
almashinuvi susaya boshlaydi. Bu holat asosiy almashinuvning 
pasayishida, o‘zlashtiriladigan kislorodning kamayishida, oqsil, yog‘ 
va uglevodlar almashinuvining susayishida hamda jigar, buyrak, yurak 
kabi a‘zolar to‘qimalarida oksidlanish jarayonini amalga oshiradigan 
fermentlar faolligining zaiflashuvida o‘z aksini topadi. 
Qarilik alomatlarining biologik muddatidan oldin ro‘y berishiga 
olib keladigan asosiy sabablardan biri bu keksaya boradigan odamlarda 
tez-tez uchrab turadigan quvvat muvozanatining buzilish holatidir. 
Ya‘ni kishi ovqatni ehtiyojdan ko‘p iste‘mol qiladi, boshqacha 
aytganda, yeyiladigan taomlarida mavjud bo‘ladigan umumiy quvvat 
vujudning turli xil faoliyatlari uchun sarflanadiganidan ko‘p bo‘ladi. 

---

369 
Tabiiyki, odam 30-40 yoshdan keyin bolaligidagidek yugurib-elib 
yurmaydi, transport vositalaridan ko‘proq foydalanadigan bo‘lib 
qoladi, ko‘proq o‘tirib bajaradigan ishlar bilan mashg‘ul bo‘ladi. 
Lekin yeydigan ovqati aksariyat holda yoshlik vaqtidagidan 
qolishmaydigan, ayrim hollarda ko‘p ham bo‘ladi. Natijada semirish 
alomatlari paydo bo‘ladi, tanani yog‘ bosib to‘lishadi, kam harakat 
qiladi. Semirish kishi sog‘lig‘i uchun zararli, ularning yurak, buyraklar, 
jigar, tana mushaklari orasida, me‘da-ichaklari atrofida yog‘ 
to‘planadi, oqibatda turli xil xastaliklar (gipertoniya, ateroskleroz, 
yurakning ishemik kasalligi, qandli diabet va boshqalar) kelib chiqadi. 
41-jadval