O'zbekiston respublikasi oliy va orta mahsus ta’lim vazirligi

Oziqa muhitlar qanday talablarni bajarishi lozim?

Tayyorlanishiga ko‘ra, oziqa muhitlar qanday tasniflanadi?

Muhitlarni zichlashtirishda nimadan foydalaniladi?

Oddiy oziqa muhitlarga nimalar kiradi va ular qanday maqsadda qo‘llaniladi?

Qanday muhitlar murakkab muhitlar deyiladi, buning asosida nima yotadi?

Qanday muhitlarda mikroblarning fermentativ faolligi o‘rganiladi?

416

7. 
   Bir turdagi mikroblarni o‘sishi va ikkinchi turdagi mikroblarning o‘sishiga to‘sqinlik qiladigan muhitlarga qanday muhitlar deyiladi?
   

Muhitlarni tayyorlash
Oziqa muhitlarni tayyorlash quyidagi bosqichlarda olib boriladi:

1.	Muhitni pishirish.
2.	pH ko‘rsatkichini optimal darajaga tenglashtirish.
3.	Yoritish.
4.	Filtrlash.
5.	Quyish (qadoqlash).
6.	Strelizatsiya qilish.
7.	Nazorat qilish.

Pishirish
Oziqa muhitlarni elektr yoki gazli plitalarda, suv hammomida, avtoklavda yoki bug‘da isitiladigan qozonlarda pishiriladi.
Oziqa muhitlarda pH ini aniqlash
Oziqa muhitlarda pH ikki usulda aniqlanadi:

1. 
   Indikator qog‘ozi yordamida. Taxminan aniqlanadi.
   
2. 
   pH patensiometr (shisha elektrodlar) yordamida pH-metrning aniqlash tartibi.
   

Vodorod ion konsentratsiyasini (pH) aniqlashda intek, pH, (JSE) DO meter asbobidan foydalanamiz. Asbobni ishlatish uchun maxsus berilgan pH—4, pH—7, pH—10 eritmalaridan foydalaniladi.
Asbob tok manbaiga ulanadi, elektrodlar CH₂—ATC tomonga ulanadi, chunki pH ni aniqlashda «B» kanalidan foydalaniladi. POWER bosiladi, channel «B»ga to‘g‘rilanadi, «B» kanal pH da bo‘lishi kerak.
Elektrod har bir buffer eritmaga, ya’ni pH—4, pH—7, pH—10 ga solinganda, elektrod distillangan suv bilan 2 marta yuviladi va salfetkada artilishi shart.

1. 
   pH—4 li idishga elektrod tushiriladi:
   

1. 
   POWER bosiladi.
   
2. 
   RESET bosiladi.
   

d) READY MEASURE knopkalari bosiladi, ekran kuzatiladi, oxirgi bosqichigacha kuzatish zarur, ekranda pH—4 ni ko‘rsatsa, ya’ni POWER bosilsa, ekran o‘chadi. So‘ngra elektrodni distillangan suvda yuvib (2 marta), salfetkada artiladi.

2. 
   Shu tartibda pH—7, pH—10 lar ham kuzatiladi.
   
3. 
   Hamma pH lar normal holatda ekanligiga ishonch hosil qilin- gach, tajribamizdagi eritmaning pH ini aniqlashimiz lozim.
   

417

Yoritish
Agar oziqa muhit pishirilayotganda xiralashsa yoki loyqalansa, u yoritiladi. Buning uchun oziqa muhit 50°C gacha qizdiriladi va tuxum oqiga 2 miqdor suv aralashtirilib qo‘shiladi va aralashtirilib qaynatiladi. Tuxum oqi ivib, muhitdagi erimay, aralashmay muallaq yurgan zarrachalarni cho‘kmaga olib tushadi. Bunda tuxum oqi o‘rniga qon zardobidan ham foydalanish mumkin (20—30 ml zardob 1 ml muhitga).