Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 
Baholashning turini tanlash. 
Vazifani  baholashning  turini  tanlash  imkoniyati  ham  oʻquvchilarning 
motivatsiyasiga va ishonchiga ta’sir oʻtkazadi. Birinchidan, aniq mezonlari bor 
oʻquvchilar  tushunadigan,  oʻzaro  raqobatni  shakllantiradigan  baholash 
oʻquvchilarning ruhini oʻstiradi. 
Bu  biz  oldingi  boʻlimda  aytib  oʻtgan  oʻquvchilarni  ajratishdan  koʻra 
hamma  oʻquvchilarning  bilimni  oshirishning  ahamiyati  koʻproq  ekanligi  bilan 
bir xil. Ikkinchidan, foydali baholash vazifalari oʻquvchilarning motivatsiyasini 
oshiradi.  Oʻquvchilar  doim  nima  uchun  ular  u  oyki  bu  narsani  qilishlariga 
qiziqadi  vaoʻqituvchilar  ma’noli  javob  berishlari  kerak.  Masalan,  oʻqituvchi 
“sen yangi gilam sotib olishing uchun toʻrtburchak maydonni hisoblay olishing, 
qnacha  gilam  kerakligini  va  u  qancha  turishini  aniqlashing  kerak”  tanlangan 
savol-javob testlaridan koʻra yaxshi tashkillashtirilgan ijro vazifalari foydaliroq 
chunki oʻquvchilar ijro uchun qattiqroq tayyorgarlik koʻradilar. 
Uchinchidan,  Kim  ning  oʻz-oʻzini  tahlil  qilish  nazariyasiga  koʻra,  tahlil 
vazifalari tanlash imkoniyati bilan ta’minlash oʻquvchiga mustaqil boʻlishni va 
ruhni  oshiradi.  U  shu  bobning  boshida  oʻquvchilar  uchun  tanlash  imkoniyati 
juda qoʻl kelishi haqida berilgan hikoyaning, maqolaning egasi. Boshqa bir oʻrta 
maktab  sotsiologiya  fani  oʻqituvchisi  Aoron  AQSh qonunlari toʻplami  boʻlimi 
oxirida  ijro  etiladigan  vazifa  beradi.  Oʻquvchilar  aniq  gʻoyalarni  koʻrsatishi 
kerak,  lekin  ular  buni  doskada  oʻynasa  boʻladigan  oʻyin,  qisqacha  sahna 
koʻrinishi, rep qoʻshiq aytish orqali koʻrsa oladilar. Aron aytadiki u avval hech 
qanday  tanlov  imkoniyatisiz  va  an’anaviy  vazifa  berganidan  koʻra  sahna 
koʻrinishini  baholsh  ularga  oʻzlarining  ichki  yashirin  kuchlarini  koʻrsatishga 
undaydi.  Ekspertlar  ogohlantiradiki  tanlash  imkoniyatini  berish  hozirda  teng 
ta’sirli emas va hisoblashning ishonchliligi kamaytirilgan shuning uchun yaxshi 
tashkillashtirilgan hisoblash rubrikasini ishlatish ahamiyatliroq. 

---

193 
 
Toʻrtinchidan, baholash vazifalari qiyin boʻlishi, lekin asosli harakat bilan 
erishsa  boʻladigan  boʻlishi  kerak. Bu  juda  qiyin  yoki oson  baholash vazifalari 
beradigan  oʻqituvchilar  uchun  qiyin  boʻlishi  mumkin  chunki  ular  oʻzlarining 
bahosini oʻquvchilarning qobiliyati bilan solishtirishlari zarur.