O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

kompetensiya
– samarali ish jarayonining asosida yotgan 
insonlarning o’zgaruvchan kayfiyat va o’zini tutish holatining o’lchanishidir. Misol uchun, kasbiy 
2
 T.Melchert. Fondations of Professional psychology. 2011. 
3
 T. Melchert. Fondations of Professional psychology. 2011.

---

39 
yetuklik darajasidagi mutaxassisning «samarali qaror qabul qilish» kompetensiyasi quyidagi xulq 
turlariga 
klaster
shaklida bo’linishi mumkin: 
a) zarur bo’lgan ma’lumotlarni to’plash; 
b) mavjud alternativ imkoniyatlarni baholash; 
v) yechimni ishlab chiqish; 
g) mavjud ma’lumotlardan mantiqiy xulosalarning kelib chiqishi va hokazo. 
Fikrimizcha, 
kompetensiya
– bu baholanishi mumkin bo’lgan, kuzatilayotgan xatti-
harakatning klasteridir. Kasbiy kompetentlikning bunday klasteri esa uch xil: 

faoliyatni
; 

shaxslilikni;

motivasiyani
tashkil qiluvchi kompetensiyalar majmuida ko’rinadi (12-rasmga qarang). 
Oxirgi yigirma yil davomida «
kompetensiyalar
» so’zi boshqaruv samaradorligi bilan 
bog’liq bo’lgan barcha atamalarni o’zida jamlagan tushuncha sifatida talqin qilindi. Oxir-
oqibat, bunday umumlashtirish qator chalkashlik va tushunmovchiliklarga olib keldi. Bunday 
tushunmovchiliklarning asosiy sababi «
kompetensiya
» va «
kompetentlik
» tushunchalarining 
noto’g’ri qo’llanilishi bo’lishi mumkin. 
Hozirda mazkur tushunchalarning bir-biridan o’zaro farqi «
Nimaga erishish kerak
?» va 
«
Ularga qanday erishiladi?»
savollariga javob topish orqali ajratilmoqda. Quyidagi konsepsiyaga 
asosan, tushunchalarning mohiyati aniqlanadi: