O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta mahsus ta'lim vazirligi cm. Mustafayev, O'. A. Ahmedov, M. S. Mustafayeva, M. T. Yulchiyeva

Амалий машғулот учун
Зарур материаллар:

1. 
   Лавлагининг (Beta vulgaris) тирик ёки фиксация қилинган барг банди, геран (Geranium pratense) новдаси, тўлиқ пишмаган нок (Pyrus communi)меваси.
   
2. 
   Хлор–цинк-йод, флороглюцин, HCl.
   

Топширқ

1. 
   Лавлаги барг бандининг кўндаланг кесимидан препарат тайёрланг ва бурчаксимон колленхима билан танишинг.
   
2. 
   Геран поясининг кўндаланг ва узунаси кесимидан препарат тайёрланг ва склеренхима ҳужайралари билан танишинг.
   
3. 
   Нок меваси этидан препарат тайёрланга ва колленхиманинг тузилиши билан танишинг.
   
4. 
   Кузатилган тўқималарнинг суратини чизинг, уларнинг ҳужайра деворининг қалинлашган қисмини кўрсатинг ва суратини чизиб тавсифини ёзинг.
   

Ишнинг бориши
Лавлагининг барги бандида бурчаксимон колленхима. Препарат лавлагининг кўндаланг кесимидан тайёрлаймиз. Катталаштириб кўрсатадиган объективда кузатилганда йўғонлашган оқ, ялтираб турган ҳужайранинг девори кўринади. Ҳужайра деворининг қалқон қисми юпқа, бир–бири билан туташганлигини курамиз. Ҳужайранинг йўғонлашган бурчаклари туфайли унинг кўриниши ромб шаклини эслатади. Препаратда ҳужайра тўрт ёки олти қиррали шаклда кўринади.
Препарат тирк лавлаги баргидан тайёрланса, ҳужайранинг тирик протопласти ва унда хлоропласт аниқ кўринади. Эҳтиёткорлик билан фильтр қоғози ёрдамида қоплағич шиша остидаги сув шимитиб оламиз, унинг ўрнига хлор–цинк-йод томизамиз. Натижадаколленхима целлюлозадан иборат эканлиги туфайли бинафша рангга киради.
Кузатилганларнинг сурати чизамиз, ҳужайранинг йўғонлашаган жойлари алоҳида белгилаб, тавсифни батафсил ёзилади.
Геран поясида ёғоч толалари. Геран поясини кўндалангига кесиб тайёрланган препаратда ёғоч толалари аниқ кўринади. Препарат микроскопда кузатилганда ҳужайра девори бўйлаб сарғиш рангли, ҳалқа шаклидаги тўқима жойлашганлиги ва унинг ички томонида овал шаклдаги ўтказувчи най боғламларини кузатиш мумкин. Кесмага флороглюцин ва хлорид кислота таъсири эттирилса, у қизил рангга киради. Чунки ўтказувчи ёғочанган най боғларининг деворида лигнин моддааси бор. Уларнинг девори йўғонлашаган ўлик ҳужайралардан иборат. Микроскопнинг винти секинлик билан буралса, ҳужайра девори кўп қаватли эканлигини ва икки ёнма–ён турган ҳужайра девори орасида ингичкақорамтир қатлам борлигини аниқлаш мумкин. Кузатиш натижаси дафтарга туширилади ва тавсифи ёзилади.
Геран пўстини диаметри доира шаклида кесиб, унинг эпидермисга яқин қисмидан кўндаланг кесма тайёрлаймиз ва унга реактив томизамиз. Кўндаланг кесилган қисмда ёғочлик ўтказувчи найлари аниқ кўринади. Уларнинг ҳужайрасининг охири ўткирлашган прозенхима тўқималари эканлигига ишонч ҳосил қиламиз. Кузатилган тўқималарнинг суратини чизиб, тавсифини батафсил ёзамиз.