O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta mahsus ta'lim vazirligi cm. Mustafayev, O'. A. Ahmedov, M. S. Mustafayeva, M. T. Yulchiyeva

Назорат саволари

1. 
   Нима сабабдан дарахт ва бута ўсимликларда эпидермис пўкак билан алмашинади?
   
2. 
   Эпидермис ва пўкак ҳужайралари бир–биридан қандай фарқ қилади?
   
3. 
   Нима сабабдан пўкакни иккиламчи қопловчи тўқима деб юритилади?
   
4. 
   Қайси хусусиятларига кўра пўкак ҳимоя вазифасини бажаради?
   
5. 
   Нима сабабдан пўкак ўрнини пўстлоқ эгаллайди?
   

Машғулот 18
Асосий тўқима ёки паренхима
Бу тўқиманинг ўзига ҳос хусусиятлари қўйидагилар: улар юмалоқ ёки бурчаксимон, кўпинча тирик, асосан клетчаткадан иборат юпқа пўстли паренхиматик ҳужайралардан иборат. Улар, одатда бир томондан қопловчи тўқималар, иккинчи томондан ўтказувчи ва механик тўқималар оралиғидаги бўшлиқни тўлдириб туради. Аксинча ҳолларда ўсимликнинг ширали қисми поянинг ташқи қатлами (пўстлоқ) ва унинг ўзагидан (қисман ўлик ҳужайраларида), илдиз, туганак, ширали мевалар ва гул қисмларининг паренхиматик тўқималардан шаклланади.
Паренхима бирламчи тўқималарга таалуқли ёки бирламчи меристемадан вужудга келади. Ўсимликларнинг турли органаларида асосий тўқима турли ҳил вазифани бажаради: Хусусан, барг этида ва пўстлоқ сиртида у ассимиляцион тўқима ҳисобланади. Туганаклар, йўғонлашган илдиз, айрим ҳолларда ўзакда у жамғарма сақловчи тўқималар вазифасини бажариб, уларда озиқ моддалар жамғарма ҳолда сақланади. Ҳужайра оралиғи бўшлиғида у вентиляцион (ҳаво алмаштириш)система ролини бажаради.
Биз қуйида мутахасислашган паренхима тўқималарнинг қисқача таърифи билан кифояланамиз. Чунки ўсимликларнинг органлари ўрганилганда улар ҳақида батафсил маълумотлар келтирилади.

1. 
   Ассимиляцион тўқима
   

Бу тўқима паренхима типидаги тирик ҳужайралардан шаклланганлиги билан характерланади. Унда ҳаво таркибида углирод (карбонат сув) газининг ассимиляцияси иштирокида ўсимлик илдизи орқали олинган сув, қуёш энергияси иштирокида мураккаб органик модда синтез қилинади. Ҳосил бўлган мураккаб органик модда ўсимликнинг озиқланиши, ўсиши ва ривожланиши учун сарфланади.
Ассимиляцион тўқима ўсимлик баргининг асосий қисмини ташкил этади. Ассимиляцион тўқима билан тўла–тўкис танишиш учун баргнинг ички ва ташқи тузилишини ўрганишга алоҳида вақт ажратилади.

2.