O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

tahkamligining qanchaga teng b o iish i kerakligi murakkab masaladir.
M ustahkam lik qiymati 2 —3 ga teng zaxira koeffitsiyenti bilan birga
kam ida 3 ,5 M P a b o'lishi kerak, deb taxm in qilindi.
S em en t qorishm asining qovushqoqligi juda m uhim k o ‘rsatkich
b o 'lib , sem en tn in g oquvchanligini xarakterlaydi. Bu xususiyat
k o ‘rsatkich sem en td an yaxshi oq u vch an qorishm a o lish n i va
m a’lu m chuqurlikdagi tegishli harorat va bosim da qorishm ani
quvurga yuborishga ham da quvur orqasidagi b o ‘shliqqa itarib
kiritishga im k on beradigan vaqt ich id a q o ‘z g ‘aluvchan b o ‘lib
tu r is h in i t a ’m in la s h i kerak. Q u d u q q a s e m e n t q o r ish m a si
yuborilgach, qisqa vaqt ichida, u tegishli mustahkamlikka erishishi
va quduqda uni u zo q vaqt saqlanib qolishi kerak.
S em en tto sh yem iruvchi qatlam suvlariga nisbatan turg‘un
b o ‘lishi va m ahsuldor neft qatlam larini qatlam suvlaridan ham da
k o ‘p m iqdordagi turli tuzlar, k o ‘pincha esa oltingugurt vodorodi
bor yem iravch i suyuqliklam ing m ustahkam lovchi quvurga singib
kirishidan saqlashini ta ’m in lov ch i, y a ’ni suv singdirm aydigan
bo'lishi kerak. Dastlabki qotish davrida sem enttosh yetarlicha plastik
bo'lish i kerak. Chunki quduqlam i perforatsiya qilayotganda unda
yoriqlar h osil bo'lm asligi va shu bilan birga, yuqori harorat va
b osim sharoitida u zo q vaqtga chidashi lozim .
226

---

Sem en t qorishm asining suv beruvchanligini albatta e ’tiborda
tutish kerak. Chunki sem ent qorishmasidan quduqda uchraydigan
shim uvchan (singdiruvchan) jins qatlamlari suvni shim ib olish
xavfi bor. Bu esa suv-sem ent nisbatini sezilarli darajada pasaytirib