O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

yuboradi, sem entning qovushoqligi va tishlashish muddatlariga
ta ’sir ko'rsatadi. B undan tashqari, ayniqsa, gaz quduqlarida
sem enttoshning gaz o ‘tkazuvchanligi m uhim aham iyatga ega.
Sem entning turli sharoitlarda ishlatilishi unga qo'yiladigan
ham m a talabga to ‘la javob bera olmaydi. Sem ent sanoati asosan ikki
xil tamponaj sem enti ishlab chiqaradi. U n in g bir turi «sovuq»
quduqlarga, ikkinchi turi esa «issiq» quduqlar uchun m o'ljal-
langan. Bulardan tashqari, boshqa maxsus tamponaj sem entlar
ishlab chiqarish usullari ham o'zlashtirilm oqda.
«Sovuq» va «issiq» quduqlar uch u n m oija lla n g an sem entlarga
q o ‘yiladigan talablar juda jiddiy. Tam ponaj sem entlar ishlab c h i­
qarish birm un ch a q iyin ch ilik lar b ila n ham b o g ‘liq. «Sovuq»
quduqlar uchun m o ‘ljallangan tamponaj sem entlarda C 3S va C 3A
m inerallarining yig'indisi 60% ga teng, u portlandsem entni o ‘ta
m ayda tuyish (solishtirm a sirti 300—350 m 2/k g ga tenglanguncha)
orqali olinadi. U ndagi gips m iqdori 3%, «issiq» quduqlar uchun
m o T ja lla n g a n ta m p on aj se m e n tn in g tish la sh ish m u d d a tin i
sekinlatish uchun unga kam alyuminatli portlandsement qo'shiladi.
Bunday sem ent taxm inan 75°C issiqlikda ishlatiladi.
Turli murakkab sharoitlardagi neft va gaz quduqlarini burg‘u -
lashda bu standart material sem entlash ishlarini sifatli olib borishga
ham m a vaqt ham im k o n beraverm aydi. B unday sharoitdagi
quduqlam i sem entlash uchun yuvuvchi loy atalasining solishtirm a
og'irligidan sem ent qorishm asining solishtirm a o g ‘irligi ortiqroq
b o'lishini ta ’m inlash kerak. Boshqa sharoitlarda esa, aksincha,
sem ent qorishmasini juda ozgina balandlikka k o‘tarish uchun uning