O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

M aterialning issiq havoga duch keladigan sathini kengaytirish
bilan kuydirilayotgan material va gaz oqim i o ‘rtasidagi issiqlik
alm ashuvini kuchaytirish m um kin. Buning uchun pechning sovuq
tarafida 35 —40 m (70 0—800) m asofada zanjirlar osiladi. Shlam
zanjir halqalarga yopishadi. Natijada osib q o ‘yilgan zanjir-to‘r
orasidan o ‘tayotgan gaz oqim iga tegadigan shlamning yuzasi keskin
k en gaya d i. B lin d an tashqari, p e c h aylan ayotgan d a zanjirlar
materialni yaxshilab aralashtiradi. Bu ham shlamga gazlaming yaxshi
tegib o ‘tish in i ta ’m inlaydi. Z anjir-to‘rlar pechdan kam chang
chiqishiga ham yordam beradi.
Zanjirlar bir uchidan yoki ikkala uchidan o ‘ram holida yoki
bir u c h id a n t o ‘p - to ‘p qilib osiladi. Zanjirlarni o ‘ram holid a,
shuningdek, murakkab shaklda osish ham yaxshi natija beradi. U zun
pechlarda zanjirlarning um um iy uzunligi 2000 m va undan ortiq
b o ‘ladi, ularning yuzasi esa taxm inan 1500 m 2. Zanjir t o ‘r-parda
issiqlikni 10— 15% kam sarflaydi va pech unum dorligini shuncha
m iqdorga oshiradi.
Z an jir-to‘r orqasiga (ancha yuqori harorat zonalarida) turli
konstruksiyadagi issiqlik almashtirgich o'm atish ham pechda issiqlik
almashinuvini yaxshilaydi. Issiqlik almashtirgichning o ‘tga chidamli
po'latdan ishlangan 10— 12 ta seksiyasi bor. Seksiyalar pech b o ‘yi
baravar joylashgan bo'lib, har bir seksiyada oltitadan tokcha bor.
P ech aylanganda tokchalar m aterialni sidirib oladi va yuqoriga
k o ‘tarib, t o ‘kib yuboradi. Shunda material aralashadi va issiqlik
alm ashinuvi yaxshilanadi.
G az oqim i harorati 1100— 1200°C bo‘lgan zonalarda sopol issiqlik
almashtirgichlar o ‘rnatiladi. Ularning ham osilgan zanjirlar kabi