O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

- rasm.

Sinxron mashinalarning qo‘zgatish sxemalari

Keyingi yillarda sinxron mashina konstruktsiyasiga o‘rnatilgan (kiritilgan) qo‘zg‘atuvchilar ishlatila boshlandi. (3.28 - rasm). Qo‘zg‘atuvchi G generatordan tashkil topib uning rotori sinxron motorning valiga (M) joylashtirilgan. Bundan tashqari uning tarkibiga boshqarilmaydigan to‘g‘irlagich, VS yordamchi tiristor iva
R₂R₃ razryad qarshiliklari ham kiradi. Bu elementlar ham sinxron motor valiga joylashtiriladi. Qo‘zg‘atish tokini boshqarish qo‘zg‘atgich G ning qo‘zg‘atish tokini o‘zgartirish yoli bilan amalga oshiriladi. Sinxronosti tezligiga erishilgandan so‘ng qo‘zg‘atish chulg‘amini shuntlovchi zanjirlar uziladi va chulg‘amga o‘zgarmas tok beriladi. Undan keyin motor sinxronlashishga intiladi, uning tezligi sinxron qiymatga erishadi va natijada motor sinxron rejimda ishlay boshlaydi.

3. 
   Sinxron motor qo‘zg‘atish tokini boshqarish.
   

Sinxron rejimda ishlayotgan motor qo‘zg‘atish tokini rostlash odatda qo‘zg‘atishni avtomatik rostlash tizimi (ART) orqali amalga oshiriladi. Qo‘zg‘atish ART 2 ta asosiy funktsiyani bajaradi.
Birinchisi – sinxron rejimda turgun ishlashni ta’minlash. Yuklama ortirilganda yoki iste’mol kuchlanish qiymati pasayib ketganda qo‘zg‘atishni
A.R.T. qo‘zg‘atish tokini kamaytiradi, buning natijasida sinxron rejimdagi motorning maksimal momenti oshadi. (3.27 - rasm).
Ikkinchisi – motor statori zanjirida aylanayotgan reaktiv quvvatni avtomatik rostlashni amalga oshiradi.
Sinxron motorlarning asosiy afzalliklaridan biri stator zanjirida aylanadigan reaktiv quvvat qiymatini rostlash imkoniyati borligidadir. Shuningdek, bu quvvatni generatsiya qilish imkonining borligidadir.

28.