О’збекистон республикаси олий ва о’рта махсус та’лим вазирлиги тосҳкент кимйо технологийа институти «Саноат екологияси»

ГАЗЛАРНИ КАТАЛИТИК ТОЗАЛАСҲ УСУЛИ
Ушбу усулда катализаторлар ёрдамида заҳарли газ моддалари оддий модда я’ни заҳарлилик даражаси кам ҳолга айлантириб юборилади. Каталитик усулда заҳарли модда катализаторлар та’сири остида бошқа модда билан о’заро та’сирлашади. Катализаторлар кийин борадиган оксидланиш ва қайтарилиш жараёнини тезлаштириб беради. Масалан ҳаво метанолдан қуйидагича тозаланиши мумкин:

С Ҳ₃ОҲ+О₂ СО₂+Ҳ₂О

Катализаторлар сифатида металлар еки уларнинг оксидлари, тузлари ишлатилади. Купинча платина, палладий ва бошка платина группасидаги металлар, шунингдек темир, хром, кобалт, никел, ванадий, мис, молибден ишлатилади.

ГАЗЛАРНИ ТЕРМИК ТОЗАЛАСҲ УСУЛИ
Саноат корхоналарида ҳосил булаетган заҳарли газларни юқори температурада екиш (термик нейтраллаш) кенг теркалган усуллардандир. Екиш жараёнини (оксидлаш реакцияси) олиб бориш учун жуда юқори (900-1000°C) температура зарурдир. натижада оксидлаш жараёнини бориши хисобига газлар зарарсизлантирилади. Технологик газларни зарарсизлантириш учун қо’лланиладиган мослама қуйидагича келтирилгандир. Услуб табиий газни екишга мулжаллангандир.
1 -канал
2-горелка
3- коллектор
Зарасизлантирувчи чиқинди газлар 1 каналга юналтирилади. 3- коллектордан газ соплога берилади ва ташкаридан ҳаво тортиб олинади. Охирги елиш жараёни юзасидан чикиш вақтида олиб борилиб зарасизлантирилаетган газ билан контактлашади. Шундай қилиб термик усул ёрдамида ҳаво заҳарли газлардан тозаланади.
О'з билимини текшириш учун саволлар.

1. Атмосфера хавосини чангдан неча хил усун билан тозаланади?

2. Гравитация ва инерция усули билан қандай чанг тозаланади?
3. Хуллаш усули билан қандай чанг тозаланади?
4. Неча хил филтрларни биласиз ва улар қачон кулланилади?
5. Електрофилтрларда қандай чанг тозаланади?
6. Товуш ва ултра товуш ёрдаминда қандай чанг тозаланади?
7. Адсорбция - нима?
8. Десорбция - нима?
9 Қандай қилиб адсорберларни узлуксиз равишда ишлатиш мумкин?
10. Қачон каталитик усул билан газлардан тозаланади?
11 Қандай қилиб термик усул билан газладан тозаланади?