O’zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Huquqiy 
tarbiyada ayniqsa, shaxsiy tarkib o’rtasida komandir (boshliq)lar 
tomonidan qonunni hurmat qilishda shaxsiy namuna ko’rsatishini alohida ta’kidlab 

---

210 
o’tish joiz. Chunki, Qurolli Kuchlarning mansabdor shaxslari qonun talablarini harbiy 
xizmatchilarga aniq bajarishni, qonunga itoatkor bo’lish lozimligini nafaqat 
tushuntirishi, qo’l ostidagilarni ishontirishi, balki bu borada uning o’zi bu borada 
shaxsiy namuna ko’rsatishi harbiy xizmatchilarga ijobiy ta’sir qiladi. 
Shuni alohida ta’kidlash joizki, shaxsiy tarkibdan qonun talablari va 
umumharbiy nizom qoidalariga rioya qilinishida avvalo komandirlar (boshliq) 
tarkibining o’zlari ham qonunga itoatkor bo’lishlari va uning asosida qo’l ostida 
bo’lgan bo’ysunuvchilarni ham qonunga itoatkorligini ta’minlashlari lozim. Shu 
nuqtai nazardan har bir komandirning (boshliq) o’zi qonunga nisbatan qanday (ijobiy 
yoki salbiy) munosabatda bo’lsa, uning qo’l ostidagi harbiy xizmatchilarga ham 
xuddi shunday ta’sir qilishini unutmasligi kerak. 
Harbiy xizmatchilar orasida huquqiy tarbiya haqida gap ketganda, huquqbuzarlik 
va intizomsizliklar sodir etishga moyil harbiy xizmatchilar bilan alohida ravishda 
yakka tartibdagi olib boriladigan profilaktik tushuntirish ishlari haqida ham 
unutmaslik zarur. Chunki, yakka tartibdagi huquqiy-profilaktik tushuntirish ishlarida 
har 
bir 
harbiy 
xizmatchining 
individual 
xususiyatlarini 
inobatga 
olib, 
differentsiallashtirilgan tarzda amalga oshirilishini taqozo etadi. Ana shuning uchun 
ham yakka tartibdagi tarbiyaviy ishni o’tkazayotgan har bir komandir (boshliq) eng 
avvalo 
harbiy 
xizmatchi 
shaxsining 
xususiyatlarini, 
uning 
sodir 
etgan 
huquqbuzarlikka munosabati, oilaviy ahvoli, u qaysi xizmat vazifasini bajarishini 
hisobga olib tashkil etishi shart, chunki “odamlarni huquqiy jihatdan tarbiyalash, 
ularning huquqiy madaniyatini oshirish, kerak bo’lsa, umumiy madaniyatini o’stirish 
- bu albatta kerak. O’quv yurtlarida, tashkilotlarda, yoshmi, qarimi - aholining barcha 
qatlamlari o’rtasida bu ishni uzluksiz olib borish muhim. 
Harbiy xizmatchilar orasida tashkil etiladigan huquqiy tarbiya qonunlar bilan bir 
qatorda umumharbiy nizom talablariga ham to’liq asoslangan holda olib borilishi 
lozim. Chunki, qonunlarni o’rganish harbiy xizmatchining umumhuquqiy 
madaniyatini shakllantirishga xizmat qilsa, umumharbiy nizom talablarini amalda 
tadbiq etish orqali joylardagi harbiy qism va bo’limlarda namunaviy jangovar 
xizmatni tashkil etish, qorovul va ichki xizmatlarni talab darajasida bo’lishini 

---

211 
ta’minlash, harbiy xizmatchilarning harbiy va g’oyaviy tayyorgarligini samarali 
tarzda olib borish, jangovar texnika va qurol-aslahalarga to’g’ri munosabatda bo’lib, 
ularni ko’z qorachig’iday asrash, kun tartibiga rioya qilish, o’quv rejalari va 
dasturlarini o’zlashtirish, shaxsiy tarkibning dam olishi, hordiq chiqarishi va bo’sh 
vaqtlarni mazmunli o’tkazilishini ta’minlash, harbiy intizomga va jangovor shaylik 
talablariga rioya qilishga o’rgatadi. 
Boshqa tomondan umumharbiy nizom “talablarining bajarilishi harbiy 
xizmatchilarda ma’sullik, mustaqillik, saranjomlik va halollik tuyg’usini 
rivojlantiradi. O’zaro bir-birini tushunish, hayrxohlik va bir-biriga yordam berishga 
tayyorgarlik jangovor o’rtoqlik mustahkamlanishiga va askariy jamoalarning 
jipslashuviga olib keladi, nafaqat kundalik faoliyatda topshiriqlarni bajarishga, 
qolaversa, jangovor vaziyatda og’ir sinovlarga bardosh berishga imkoniyat yaratadi” 
[5, 6-7 b.].
Xulosa sifatida ta’kidlash joizki, harbiy xizmatchilarni Vatanga muhabbat va 
sadoqat ruhida tarbiyalash, ularning ongiga milliy va umuminsoniy qadriyatlarni 
singdirish harbiy tuzilmalar va harbiy bilim o’quv yurtlarida olib boriladigan 
tarbiyaviy ishlarning, jumladan huquqiy tarbiyaning ham asosiy yo’nalishlaridan biri 
bo’lishi kerak. Ana shundagina biz har tomonlama yetuk, jismonan sog’lom, 
ma’naviy jihatdan boy, zamonaviy bilimlarga ega, qonun va umumharbiy nizom 
talablariga qat’iy roiya qiladigan, jangovar shay va hushyor, Vatan uchun jonini fido 
qilishga tayyor bo’lgan harbiy kadrlarga ega bo’lamiz.