О‘zbekiston respublikasi madaniyat

Tayanch iboralar

Muzey menejmenti,muzey marketingi, kolleksiya,personal, atmosfera, ekponat, san’at asari,san’at muassasi,muzey menejmenti, integratsiyalashuv, renovatsiya dasturi, metsenatlar mablag‘i.

Nazorat uchun savollar

1. 
   Muzey menejmenti va muzey marketingi nima? 2.Personalni boshqarish qay sifatlarda kо‘rinadi?
   

3. 
   Kо‘rgazma zallarida kolleksiyalar deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   О‘zbekistonda faoliyat kо‘rsatayotgan muzeylar haqida tushuncha bering. 5.Qaysi muzeylarni bilasiz, ta’riflab bering.
   

6.Muzeylar tо‘g‘risidagi Prezident qarorini bilasizmi? 7.Milliy madaniyat rivojida muzeylarning roli qanday? 8.Prezidentning beshta tashabbusi 4-yо‘nalishini aytib bering.

Mavzu bо‘yicha tavsiya etiladigan adabiyotlar

1.Adabiyot va san’at, madaniyatni rivojlantirish – xalqimiz ma’naviy olamini yuksaltirishning muhim poydevoridir.О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining О‘zbekiston ijodkor ziyolilari vakillari bilan uchrashuvidagi ma’ruzasi.Xalq sо‘zi.2017 yil, 3 avgust.
2.D.Qosimova.Menejment nazariyasi.Toshkent.Tafakkur bо‘stoni,2011.

3. 
   “О‘zbekiston Respublikasida madaniyat va san’at sohasini innovatsion rivojlantirish chora-tadbirlari tо‘g‘risida”gi Qarori va Muzeylar renovatsiya dasturi.
   

4. KONSERT TASHKILOTLARI VA BADIIY JAMOALAR FAOLIYATINI BOSHQARISH

R E J A

1. 
   Musiqiy faoliyatda menejment. 2.Konsert tashkilotlari boshqaruvi.
   

3.О‘zbekistonda faoliyat kо‘rsatayotgan badiiy jamoalar va ularning faoliyati.


Darsning maqsadi- musiqiy faoliyatda menejment, konsert tashkilotlari badiiy jamoalarning faoliyati va vazifalari,О‘zbekistonda faoliyat kо‘rsatayotgan badiiy jamoalar, konsert tashkilotlarining jamiyat hayotidagi о‘rni bilan talabalarni yaqindan tanishtirish.

Qadimgi davrlarda musiqadan kо‘proq diniy marosimlar: hayit bayramlari, diniy marosimlarda foydalanishgan.Tinglovchilardan kо‘ra cholg‘uvchilar kо‘proq bо‘lgan, sababi musiqani tinglovchi va qadrlovchilar kamroq bо‘lgan.Musiqa faqat zodagonlarning saroylari, davlat kengashlari uchun sahnaviy kо‘rinishlar orqali xalqning e’tiborini tortib borgani tarixiy manbalarda yozilgan.Keyingi davrlarda musiqani va ochiq sahnalardagi о‘ziga xos teatrni

jonglyorlar (kо‘zboylog‘ichlar) ishtirokidagi tomoshalar bilan bog‘liq holda kо‘rishgan.Har bir kasb egasi musiqani о‘z kasb-hunarlariga oid tomoshalar orqali qabul qilganlar: saroy zodagonlar podshohlarningsaroyidagi tantanalari,shahzodalarning tug‘ilishi va ularning nikoh marosimlari, diniy marosimlarda, hunarmandlar- о‘zlarining hunarlari bilan bog‘liq marosimlarda tomosha qilganlar va tinglaganlar.
Notali tizimni tinglash va har xil ovoz beradigan musiqa asboblarini yasash, ularni targ‘ib etishga bо‘lgan ehtiyoj sal keyinroq - mana shu soha vakillarining qiziqishlari, mehnatlari orqali dunyoga keldi.Tarixdan ma’lumki, insoniyat yashar ekan, har bir ehtiyojga yarasha mana shu ehtiyojni qondirish borasida odamlar kerakli asbob-anjom, mehnat qurollari ixtiro qilib borganlar. Masalan, toshni toshga urib olov chiqarilganday, ov qilib,tirikchilik qilinganiday.
Sо‘ngroq, ya’ni uyg‘onish davrida aristrokratik musiqa tug‘ildi, musiqiy asboblarining kо‘plab turlari yasaldi va qо‘llana boshlandi, zodagonlar saroylarida musiqani mukammal egallagan musiqashunoslar, cholg‘uchilar, mashshoqlar yangi-yangi repertuarlar yaratilishiga sabab bо‘ladigan musiqiy namunalarni ijod qila boshladilar. Va bu о‘z о‘rnida zodagonlar uchun boshqa toifa, oddiy xalq uchun boshqacha toifa musiqachilar guruhining shakllanishiga sabab bо‘ldi.Musiqa esa xalq va elitaga bо‘lindi. Yevropada saroy ayonlari va musiqachilar bugungi ijodiy uyushmalarga о‘xshashgan tabaqalarga birlashishdi.Bu tabaqalar saroy musiqachilari musiqani yaratish va ijro etish uchun tariflarni tasdiqladilar, turli bayram va tantanalarda musiqa ijrosining monopoliyasiga egalik qildilar.
Har sohada bо‘lgani kabi ma’lum doiradagi hukmron tabaqa vakillari musiqiy ijodiyot, hamda musiqaning ijro etish va tarqatish shakllariga bevosita ta’sir eta boshladi. Muayyan musiqiy janrlardan biri- masalan, opera hukmronlik qiluvchi tabaqalarning hokimiyat va nufuz ramziga aylandi.
Zamon о‘zgara borgani sari musiqada ham rivojlanish tendensiyasi boshlandi,birinchi ommaviy pullik konsertlarning vujudga kelishiga sabab bо‘ldi. G‘arbda ommalashgan sahna namoyishlari, mustaqil konsert nomerlarini targ‘ib
qilish maqsadida Germaniya va Angliyadagi aristokratlarning ayrimlari konsert zallarini yaratdilar.Musiqiy asarlar ham, mukammal ijrolar ham о‘z tomoshabinlariga ega bо‘lib bordi va endi musiqa “tovar”ga aylandi, ya’ni musiqani, shu jumladan uning partiturasi va musiqiy asarning ijrosini baholash zaruriyati kelib chiqdi.Keyinchalik musiqiy asarlarga ehtiyoj oshib borgan sari yangidan yangi asarlar ham dunyo yuzini kо‘ra boshlaganini tarix tasdiqlaydi.
XIX-XX asrlarda musiqiy asarlar sahna asarlarini sahnaga olib chiqish va bu asarlarning о‘z muxlislari-ixlosmandlarini egallashiga imkoniyatlar ochildi.Ayniqsa G‘arbda о‘sha davrning kibor oilalari – aristokratlar uchun opera eng sevimli musiqa turi bо‘lib xizmat qildi.Opera san’atiga qiziqish va ixlos shu darajadaga yetdiki, о‘z-о‘zidan musiqiy ohanglarni saralash, kо‘pchilik musiqa asbobi cholg‘uvchilarning bir maromdagi ohang ishtirokini ta’minlash va xalqqa yetkazish uchun dirijyorlarga ehtiyoj sezildi.
XIX asrning ikkinchi yarmida musiqa san’atida “dirijyorlik hukmronligi” tushunchasiga asos solindi.
Madaniyat va san’at sohasining rivojlanishi, yangi yangi qirralarning yuz ochishi keyinroq klassik, mumtoz, pop, ommabop, yoshlarbop musiqiy asarlarning о‘z ixlosmandlariga ega bо‘lishiga zamin yaratdi,kо‘ngilochar musiqiy chiqishlar о‘z muxlislarini topdi.Klassik ijrolar yoshlari ulug‘larni, mumtoz musiqiy nomerlar xalqning yana bir ziyoli qatlamini, ommabop qо‘shiqlar odamlar gavjum bо‘lgan joylardagi aholi qatlamini qiziqtira boshladi.Va bu davrda musiqaga kо‘proq ilmli, savodli, ziyoli kishilar alohida mehr qо‘ya boshladilar.
Xalqning musiqaga bо‘lgan ishtiyoqini radioning kashf etilishi, patefon, grammofon plastinkalarning yaratilishi singari yangiliklar yanada oshirdi va bu о‘z navbatida musiqani tushunish, qadrlash va yangi san’at namunalarini targ‘ib qilishning о‘ziga xos maktabini ochdi. Yaratilgan yangi san’at asarlari, musiqa asarlari grammofon va radio orqali tinglovchilarga uzatilishi,uzatilgan musiqiy asarlarning jozibadorliligi yangidan yangi yо‘nalishlarga yо‘l ochib berdi. Natijada san’atning juda kо‘p yangi yо‘nalishlari – pop, rok,mumtoz, yengil, pop,
xalq, jaz musiqasi san’ati singari talabgorlariga ega san’at bozori shakllana boshladi.
Musiqiy faoliyatdagi qator bosqichlar jamiyat hayotining ajralmas tarkibiga aylana bordi.Ular quyidagicha:

1. 
   Badiiy ta’lim (barcha ta’lim muassasalarida);
   
2. 
   Musiqaga bо‘lgan badiiy ehtiyoj (musiqa san’atning barcha turlarining alohida о‘z ixlosmandlariga ega ekanligi);
   
3. 
   Ijodkorlik (bastakorlar uyushmasi, kompozitorlar uyushmasi);
   
4. 
   Badiiy asarlar (konsert,ovoz yozish), musiqiy asarlarning originalligini saqlash maqsadida ularni muhofaza qilish va saqlash);
   
5. 
   Musiqiy asarlarga ommani jalb qilish va tarqatish (musiqiy dasturlar, taqdimotlar);⁵⁷