|
2.3.Oqimli media uzatish tarmoqlarining tuzilishi.
Internet tarmog‘idagi xizmatlar
Internet tarmoqlarida amalga oshiriladigan ilovalarga World Wide Web (WWW), elektron pochta, haqiqiy vaqtda Internet orqali axborot almashish (chat rooms), oqimli video, muzikali saytlarga ulanish kiradi. WWW qo’llanilgan holatda foydalanuvchi kompyuter ekranida matn va grafik ob‘ektlarni ko’radi, belgilangan ob‘ektga sichqoncha tugmasini bosadi va mos kelgan sahifa ekranda paydo bo’ladi.
Boshqa ilovalar oqimli video xizmati hisoblanadi. Oqimli video - video yozishni bajarish uchun manba va qabulqilgich mos keluvchi qurilmaga ega bo’lishi kerak. Internet protokollari va vositalarini qo’llash bilan video oqim manbadan qabul qiluvchiga jo’natiladi. Bu xizmat talab bo’yicha video (Video on Demand, VoD) ilovalardan biri singari ko’rilishi mumkin.
Oxirgi serverda joylashgan, o’chirilgan ma‘lumotlar fayllariga ulanish usullaridan biri, mijoz so’rovi bo’yicha fayl nusxasini uzatish hisoblanadi. Bu maqsadda Internet tarmoqlarida standart protokol FTP (File Transfer Protocol) -fayllarni qayta uzatish protokoli qo’llaniladi.
FTP protokoli server va mijoz orasida ma‘lumotlar fayllarini almashish uchun qo’llaniladi. Har bir oxirgi nuqta fayllarni uzatish va olish/so’rash imkoniga ega. Bunday fayllarga matn, grafika, tasvirlar, ovoz, video va multimediyali axborot bo’lishi mumkin. Shuningdek FTP protokoli, mijoz kompyuteriga dasturiy ta‘minotni yuklash uchun ham qo’llaniladi. Foydalanuvchi FTP protokoli yordamida olinadigan fayllarni to’g’rilashi mumkin (o’chirish, nomini o’zgartirish, nushalash va boshqalar).
Texnik nuqtai nazardan WWW, yagona HTTP (Hypertext Transfer Protocol) protokoli yordamida muloqot qilinadigan ko’pgina mijozlar va serverlar sifatida ko’riladi. Internetda gipermatnni aks ettirish, yaratish va saqlashni yengillashtirish uchun HTML (Hypertext Markup Language) dasturlash tili qo’llaniladi. HTTP va HTML protokollarining kombinatsiyasi Internet global tarmog’i orqali matn, grafika, ovoz, video va boshqa multimediyali fayllarni uzatishni ta‘minlaydi.
Elektron pochta IP tarmoqda eng eski ilovalardan biri hisoblanadi. Hozirgi kunda millionlab odamlar har kuni elektron pochta orqali axborot almashadi. Bu almashish SMTP (Simple Mail Transfer Protocol – pochta xabarlarini eltishni oddiy protokoli) protokoli yordamida amalga oshadigan mijoz va server orasida ma‘lumolar almashishni yana bir ko’rinishi hisoblanadi.
IP tarmoqlarda multimediyali trafik xususiyatlarini tahlil qilish
Hozirgi kunda Internetning barcha tarmoq trafigini ikki sinfga ajratish mumkin – TCP protokoli asosida boshqariladigan trafik va UDP protokoli asosida boshqariladigan trafik. Oxirgi 5 – 7 yil davomida TCP va UDP trafiklarining proporsiyasi juda keng o’zgardi. Taxminan trafikning 90% TCP ulanishi orqali uzatiladi. TCP trafigining o’sishiga ta‘sir etuvchi ilovalar juda tez rivojlanmoqda, birinchi navbatda turli Web ilovalar va bir darajali tarmoqlararo ulanishlar tufayli. Xuddi shu vaqtda VoIP, IPTV va boshqa taniqli yangi ilovalarni o’sishiga bog’liq holda UDP trafigining taxminiy hajmi taxminan 90% ni tashkil etadi. Biroq yaqin yillarda bu trafik sinfining amaliy o’sishini kutish kuzatiladi.
Shuningdek, IP tarmoqni boshqarish va signalizatsiyani turli protokollari bilan shakllanuvchi boshqarish trafigi mavjud. Boshqarish trafigini qayta ishlash tarmoqni normal ishlashi uchun zarur, uning hajmi nisbatan kam (1-1.5%) va tarmoq ishlashining xarakteristikalariga ta‘sir qilmaydi.
Internet tarmoqlarida transport protokoli turiga bog’liq holda sinflarga ajratishdan tashqari, trafikni 3 ta asosiy tipga farqlash qabul qilingan: elastik, oqimli va haqiqiy vaqtdagi.
Elastikli termini – TCP protokolini boshqaruvchi ma‘lumotlar uzatishni yaratishdagi trafikka nisbatan qo’llaniladi. Uning nomi, tarmoqda yuklama o’zgarishiga javoban uzatish tezligi keng oraliqlarda o’zgarishi mumkinligi bilan bog’langan. Bu turdagi trafik yo’qotishlarga sezgir va kechikishlarga nisbatan moil emas.
Oqimli trafik – audio va video axborot uzatish bilan bog’liq bo’lgan ilovalar natijasida yuzaga keladi. Bu ilovalar aloqa seansi vaqtida kechikishlarni chegaralash yo’li bilan saqlangan, aniq uzatish tezligiga ega bo’lgan paketlar oqimini generatsiyalaydi. Lekin bunda real vaqtdagi trafik bilan taqqoslash bo’yicha kattaroq kechikishlarga yo’l qo’yilishi mumkin va bu turdagi trafik yo’qotishlarga nisbatan kam sezgir.
Real vaqtdagi trafik – nisbatan katta bo’lmagan uzunlikdagi kechikishlarni beradi va yo’qotishlarga kam sezgir. Bu turdagi trafik IP- telefoniya tizimlarida va videokonferens aloqada mavjud. Oqimli trafik va real vaqtdagi trafik UDP protokoli boshqaruvi ostida uzatiladi.
IP klassik tarmoqlarda faqatgina best effort prinsipi bo’yicha xizmat ko’rsatilgan elastikli trafik mavjud edi. Barcha uchta turdagi trafik mavjud bo’lgan zamonaviy IP tarmoqlar uchun, best effort sathi parametrlaridan boshlanib va haqiqiy vaqt trafigiga mos keluvchi parametrlar bilan tugaydigan xizmat ko’rsatish sifatining parametrlarini ko’rsatkichlarining keng ko’lami talab etiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
