O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЧАНДИГАРҲ — Ҳиндистоннинг 

---

www.ziyouz.com кутубхонаси
20
шим.ғарбий қисмидаги шаҳар, Ҳимолай 
тоғлари этагида. Панжоб ва Харьяна 
штатларининг (ушбу штатлар таркибига 
кирмайди) ҳамда Чандигарҳ иттифоқдош 
ҳудудининг маъмурий маркази. Аҳолиси 
746 минг киши (2001). Етакчи сано-
ат тармоқлари: кимё ва машинасозлик, 
шунингдек, озиқ-овқат, жун, трикотаж 
ва фармацевтика саноати корхоналари, 
университет бор. Шаҳар 1951—56 йлар-
да ҳинд ва хорижий меъморлар лойиҳаси 
асосида қурилган. Кўчалари тўғри, бино-
лари замонавий услубда, ҳинд ва Европа 
меъморлиги услубларидан уйғунликда 
фойдаланиб қурилган.
ЧАНДИГАРҲ — Ҳиндистондаги 
иттифоқдош ҳудуд (1996 й. 1 ноябрдан). 
Мамлакатнинг шим.ғарбий қисмида, 
Ҳимолай тоғлари этагида. Майд. 114 
км2. Аҳолиси 876 минг киши (2001), 
асосан, панжоблар. Маъмурий маркази 
— Чандигарҳ ш. Майдонининг 1,5 минг 
гектари ҳайдалади. Буғдой, емхашак 
экинлари ва сабзавотлар етиштирила-
ди. Ҳудудининг 27% ўрмон. Ч.да 15 дан 
ортиқ йирик ва ўрта корхоналар бор. 
ЧАНДИР — туркий қабила. 8—9-
а.ларда Сирдарёнинг ўрта ва қуйи 
оқимида, Орол денгизининг жан.даги 
чўлларда яшовчи ўғузлар таркибида 
бўлганлар. Кейинчалик Ч.ларнинг бир 
қисми Мовароуннаҳрга ўтиб, ўзбеклар ва 
туркманлар билан аралаш яшаб, улар тар-
кибига сингиб кетган. Айрим гуруҳлари 
ўғузлар 
таркибида 
Озарбайжонда 
ўрнашиб қолган. 19-а. охири — 20-а. 
бошларида Ч.ларнинг айрим гуруҳлари 
ўтроқ ҳаёт кечириб, асосан, чорвачилик 
ва деҳқончилик билан шуғулланган. 1924 
й.даги маълумотларга кўра, Ч. жами 3425 
кишини ташкил этган. 
ЧАНДРАГУПТА — Қад. 
Ҳиндистондаги Магадҳа давлати под-
шоси, Мауриялар сулоласи асосчиси 
(мил. ав. 317—293). Ёшлигида нандлар 
(Магадҳа подшолари) саройида хизмат 
қилган, кейинчалик улар билан тахт-
га эгалик қилиш учун кураш бошлаган, 
мағлубиятга учраб мамлакатнинг шим.
гарбига кетган. У ерда Ҳиндистонга бо-
стириб кирган Искандар {Александр) 
қўшинига қўшилган ва уни нандлар-
га қарши гижгижлаган. Александр 
Ҳиндистондан кетгач, Ч. юнонмаке-
донияликларни 
мамлакатдан 
бутун-
лай қувиб чиқариш учун бошланган 
курашга раҳбарлик қилган. Бунда анча 
ютуқларга эришган Ч. Магадҳа учун ку-
рашни қайта бошлаган, Дхан Нандуни 
тахтдан ағдариб ҳокимиятни қўлга ол-
ган. Шим. Ҳиндистонни тобе этиб Ма-
уриялар империясига асос солган. Мил. 
ав. 305 й. Салавк I Никатор босқинини 
қайтарган, у билан тузилган сулҳга 
кўра, Ч. 500 та фил эвазига Ҳинд дарёси 
ғарбидаги катта ҳудуд (ҳоз. Балужистон 
ва Афғонистоннинг бир қисми)ни олган 
ва Салавкнинг қизига уйланган. Айрим 
маълумотларга кўра, Ч. мил. ав. 293 й. 
жайнизмни кабул килиб, тожу тахтдан 
воз кечиб роҳибликка кетган.