O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЭПИКОТИЛЬ (эпи... ва юн. — 
чуқурлашиш) — уруғпалла устки тир-
саги, ўсимлик майсасида уруғпалла 
бўғими билан поянинг биринчи чин барг 
оралиғидаги қисми. Айрим ўсимликлар 
(зубтурум, қоқиўт ва бошқалар)да Э. 
ривожланмасдан майса тўп барг ҳосил 
қилади; лавлагида Э. — иддизмеванинг 
барг жойлашган юқори қисми. 
ЭПИКУР (мил. ав. 341, Самос о. — 
мил.ав. 270, Афина) — юнон файласуфи. 
306 йилдан Афинада яшаган, ўз номи 
билан аталган фалсафа мактабига асос 
солган. Э. 300 дан ортиқ асар муаллифи 
ҳисобланади. Лекин унинг бир неча хати, 
афоризмлари ва эсда лигигина сақланиб 
қолган. Э. фалсафани физика (табиат 
тўғрисидаги таълимот), каноника (билиш 
тўғрисидаги таълимот, унда сенсуализм-
га амал қилган) ва этикага бўлган. Э. фи-
зикада Демокритнинг атомистика таъли-
мотига эргашди. Сон-саноқсиз оламлар 
орасидаги фазоларда яшаётган бефарқ 
худолар мавжуд деб билди, лекин улар-
нинг коинот ва одамлар ҳаётига аралашу-
вини инкор этди. У Платоннинг «ғоялар 
дунёси», Аристотелнинг «биринчи турт-
ки» ва бошқаларнинг ғайритабиий куч-
лар ҳақидаги ғояларига қўшилмади, олам 
сонсаноқсиз, чексиз, доимий ҳаракатда 
ва ўзгаришда деб ҳисоблади. Э.нинг фи-
крича, жон моддий, тана билан боғлиқ, 
тана ўлиши билан у ҳам ўлади.
Э. каноникага доир қарашларида ду-
нёни илмий билиш мумкинлигини эъ-
тироф этди. У канониканинг мақсади 
ҳақиқатни билиш, ҳақиқат мезонларини 
топиш ва аниқлашда деб тушунди. Э. 
этикасида адолат, дўстлик, донишманд-
лик тушунчалари муҳим ўрин эгаллай-
ди. Адолат тушунчасини ўзгага зарар 
етказмаслик ва ундан зарар кўрмаслик 
деб билади. Унинг фикрича, дўстликнинг 
асосида индивиднинг шахсий эҳтиёжи 
ётади; ақллилик — муваққат эзгулик, 
дўстлик — абадий эзгулик.
Одамлардан йироқ бўлиб яша, де-
ган фикр Э.нинг шиори бўлган. У. 
азобуқубатларнинг бўлмаслиги, таннинг 
соғломлиги ва руҳнинг беташвишли-
ги (атаракция)ни ҳаётнинг мақсади деб 
билган. Унинг фикрича, табиатни билиш 
қўрқувдан, ўлим даҳшатидан, иримси-
римлар ва, умуман, диндан халос қилади.

---

www.ziyouz.com кутубхонаси