O’zbekisтon aloqa va aхboroтlashтirish agenтligi тoshkenт aхboroт тeхnologiyalari universiтeтi urganch filiali aхboroт тeхnologiyalari fakulтeтi

3. Normallashtirish protsedurasi

4. Normal formalar. Ma’lumotlar sxemasini yaratish

Tayanch tushuncha: Me’yorlash, funksional bog’liqlik, to’la funksional bog’liqlik, qisman funksional bog’liqlik, tranzitiv funksional bog’liqlik, formalar, normallashtirish, normal forma.
Munosabatlarni me’yorlash

Ma’lumotlarni o’zgartirishda ro’y beradigan nome’yoriy (anomaliya) holatlarni bartaraf etish uchun ma’lumotlar bazasining tarxi (sxemasi) ma’lumotlari mustaqil bo’lgan munosabatlar asosida qurilgan bo’lishi lozim.

Ushbu masalani hal qilish uchun Kodd munosabatlarni me’yorlash apparatini taklif qilgan. Me’yorlash – munosabatlar va ularning atributlarini tekshirish hamda o’zgartirishga qaratilgan jarayon bo’lib, unda ma’lumotlarni saqlashning nome’yoriyligi bartaraf etiladi. Me’yorlash jarayoni ma’lumotlar tuzilmasini bosqichma-bosqich me’yoriy shakllarga keltirishga qaratiladi. Ma’lumotlarni tashkil etish uchun ushbu me’yoriy shakllarning har biri o’ziga xos, formallashtirilgan talablar jamlanmasini taqdim etadi.

Me’yoriy shakllarning 6 turi mavjud:

• 
  birinchi me’yoriy shakl (1NF);
  
• 
  ikkinchi me’yoriy shakl (2NF);
  
• 
  uchinchi me’yoriy shakl (3NF);
  
• 
  Boys-Kodd me’yoriy shakli (kuchaytirilgan 3NF, BCNF);
  
• 
  to’rtinchi me’yoriy shakl (4NF);
  
• 
  beshinchi me’yoriy shakl (5NF).
  

Me’yoriy shakllar funksional bog’liqlik tushunchasiga asoslangan.