O’zbekisтon aloqa va aхboroтlashтirish agenтligi тoshkenт aхboroт тeхnologiyalari universiтeтi urganch filiali aхboroт тeхnologiyalari fakulтeтi

1 – MA’RUZA.

KIRISH. KO’PLIK NAZARIYASINING ELEMENTLARI.
Reja:

1. 
   Ma’lumotlarning axborot tizimlaridagi o’rni.
   
2. 
   MBBT asosiy xususiyatlari.
   
3. 
   Ko’plik nazariyasining elementlari.
   

Tayanch tushunchalar: predmet soxa, ob’ekt, ma’lumot, ma’lumotlar bazasi administratori, ma’lumotlar bazasi, ma’lumotlar banki, tranzaktsiya, jurnalizatsiya, domen, munosabat, sarlavha, tana, munosabat darajasi, kordinal son, unikallik, minimallik, kartej, atribut, relyatsion ma’lumotlar bazasi.
1. Ko’pgina masalalarni yechish asosida axborot yoki axborotlarni qayta ishlash yotadi. Axborotni qayta ishlashni yengillashtirish maqsadida axborot tizimlari yaratiladi. Avtomatlashgan axborot tizimlari deb, shunday tizimlarga aytamizki, ularning tarkibida texnik vositalar, jumladan shaxsiy kompyuterlar ishtrok etadi. Axborot tizimlarini  keng ma’noda axborotni qayta ishlaydigan ixtiyoriy tizim deb tushunish mumkin. Тadbiq etish sohasiga qarab, axborot tizimlar ishlab chiqarish sohasida, ta’lim sohasida, sog’liqni saqlash sohasida, harbiy sohada va boshqa sohalarda ishlatiladigan tizimlarga ajratish mumkin.

Axborot tizimlarni maqsadli ishlatilishiga qarab bir qancha kategoriyalarga ajratishimiz mumkin. Jumladan boshqariluvchi, informatsion qidiruv, informatsion ma’lumotnoma va boshqa tizimlarga ajratiladi.

Axborot tizimlarning tom ma’noda ba’zi bir amaliy masalalarni yechishga ishlatiladigan apparat programma vositalari majmuasini ham tushunamiz masalan tashkilotlarda ishlatiladigan kadrlarni xisobga olish va kuzatish, omborxona yoki skladlardagi material va tovarlarni hisobga olish va nazorat qilish, buxgalter masalarini yechish va boshqalar.

Axborot tizimlarni asosida ma’lumotlar bazasi yotadi. Ma’lumotlar bazasi deganda, ma’lumotlarni shunday o’zaro bog’langan to’plamini tushunamizki, u kompyuter xotirasida saqlanib, maxsus ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi orqali to’ldirilishi, o’zgartirilishi, takomillashtirilishi mumkin.

Aniq ma’lumotlarni (masalani) hal qilishda inson real dunyoni u yoki bu sohasi bilan cheklanadi. Bunday hollarda faqat ba’zi bir ob’ektlarni o’rganishgina qiziqish uyg’otadi. Bunday ob’ektlarni majmuasini predmet soxa deyiladi.