O`zbek tili va adabiyoti kafedrasi аrеаl lingvistikа fanidan mаgistrаturа 1-kurs uchun



Download 375 Kb.
bet41/43
Sana01.06.2022
Hajmi375 Kb.
#626803
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43
Bog'liq
1-КУРС АРЕАЛ Л. ФАНИДАН МАЖМУА

Tayanch dialekt – o‘zining lingvistik xususiyatlari bilan adabiy til normalariga yaqin dialekt tushuniladi. Jumladan, qorluq lahjalariga xos dialektlarni o‘zbek adabiy tili uchun tayanch dialekt sifatida qarash mumkin. Areal lingvistikada muayyan arealdagi shevlar uchun asosiy o‘rinni egallagan dialektni ham shu areal uchun tayanch dialekt deb hisoblash mumkin.


Tarixiy fonetika – til yoki dialektlarning (diaxron) tarixiy davrlardagi tovushlar tizimini o‘rganuvchi soha.


Tarixiy leksika – til yoki dialektlarning (diaxron) leksik xususiyatlarining tarixiy holatini o‘rganuvchi tarmoq.


Ta’sir zonalari – biror til yoki dialektning boshqasiga ta’sir qiluvchi zonalari. Bunday areallarda ikki tillilik, ikki xil shevaning aralashishi, chatishuvi kabi lingvistik hodisalar ro‘y beradi.


Tarixiy-an’anaviy tamoyil – bu tamoyilga asoslangan imlo qoidalariga ko‘ra so‘zlarning yoki so‘z shakllarining qadimdan odat bo‘lib qolgan shakllada, an’anaga mos ravishda yozishni hozirgi imlo uchun me’yor deb belgilaydi.


Til shajaralari – tillarning tarmoqlarining kelib chiqishi nazariyasi. Tillarning tarmoqlarga ajralishini ko‘rsatuvchi illustrativ xarakterdagi ko‘rgazma. Shajara –daraxt (arabcha) shaklida tillarning kelib chiqishini izohlash.


Til oilalari – tillarning qarindoshligiga qarab guruhlarga ajralishi. Ma’lum lingvistik xususiyatlari o‘xshash bo‘lgan, kelib chiqishi bitta shajaraga aloqador tillar bitta oilaga mansub bo‘ladi.


Tirik tillar – hozirda amalda qo‘llanilayotgan tillar.


Til landshafti – alohida lingvistik xususiyatlarga ega bo‘lgan til yoki dialektning muayyan arealdagi o‘rni. Muayyan til uchun ma’lum bo‘lgan izoglossalar yig‘indisi va ularning shu til territoriyasida joylashish xarakteri tushuniladi. “Landshaft” atamasi, aslida, geografik atama bo‘lib, u ikki qismdan: land – yer, maydon va schaftaloqadorlikni, bog‘liqlikni anglatuvchi qo‘shimcha birikishidan hosil bo‘lgan.


Til oroli – Agar har bir dialekt faqat o‘ziga mansub chegaralarda qolsa, bunday til landshaftini lingvistik yoki dialektologik orol deb hisoblash mumkin bo‘ladi. Bunday “til orollari” paydo bo‘lishiga xalqlarning “buyuk ko‘chish”lari, siyosiy-ijtimoiy kelishmovchiliklar, urushlar kabi hodisalar sabab bo‘ladi.



Download 375 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   43




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish