Отабаева Айгул топишмоклар lotin


sinekdoxa;  4)  funksiyadoshlik



Download 0,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/44
Sana21.06.2021
Hajmi0,55 Mb.
#72546
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   44
Bog'liq
ona tili darslarining samaradorligini oshirishda topishmoqlarning orni

sinekdoxa;  4)  funksiyadoshlik.  Biz  topishmoqlarda  faqat  uch  usulini  ko‘rib 

chiqamiz.  

Tilshunoslarning  fikricha

23

,  so‘z  ma’nosida  semema  tarkibidagi  ayrim 



semalarning chetlashtirilishi, ayrimlarining esa kuchaytirilishi, semema bog‘langan 

tushuncha  bilan  so‘z  ma’nosi  bog‘langan  tushunchalarning  farqlanishi 

sememaning  ko‘chma  voqealanishi  deyiladi.  So‘zning  ko‘chma  ma’nosi  

tilshunoslikda  ko‘chma  ma’no,  okkozional  qo‘llanish,  metaforik  qo‘llanish  kabi 

atamalar bilan ham nomlanadi. 

So‘zning  ko‘chma  ma’nosi,  asosan,  sememadagi  atash  semalarini  qisman 

chetlashtirish,  yo‘ldosh  va  ifoda  semalarini  esa  kuchaytirish  orqali  hosil  bo‘ladi. 

Atash  semalari  qancha  ko‘p  chetlashtirilsa,  so‘z  ma’nosidagi  yo‘ldosh  va  ifoda 

semalari  shuncha  ko‘p  kuchaytiriladi.  Jumladan:  Bir  bo‘ri  qo‘yning  qonini 

chiqarmay  yeb yotir.– Azroil (o‘zb.t.,52-bet). Ushbu topishmoqda Azroil leksema 

sememasiga  oid  “ajal  farishtasi”,  “odamlar  jonini  oladigan  farishta”  kabi  atash 

semalari  butunlay  chetlashtirilib,  bo‘ri    leksema  sememasiga  oid  “hayvon”, 

“yirtqich hayvon”,  “qonxo‘r”, “rahmsiz”, “beshafqat” kabi  bo‘riga xos yo‘ldosh 

                                           

22

 Ҳозирги ўзбек адабий тили. Т.: “Ўқитувчи” – 1980. –Б.107. 



23

 Неъматов Ҳ., Расулов Р. Ўзбек тили систем лексикологияси асослари. Т.-1995.-Б. 74. 




 

29

semalar  kuchaytirilgan.  Shuningdek,    “ajal  farishtasi”  semasini  “hayvon”  semasi 



bilan almashtirish natijasida, topishmoqda ifoda semalari kuchaytirilgan.  

Leksik  ma’no  odatda  bir  predmet,  belgi,  harakatning  nomini  boshqa  bir 

predmet, belgi, harakatga ko‘chirish yo‘li bilan rivojlanadi.  

Bunday  ko‘chirishning  tabiatini,  mavqeini  har  bir  tilning  o‘zidagi  semantik 

qonuniyatlar  belgilaydi.  So‘zlardagi  ko‘chma  ma’noning  bu  turi  tilshunoslikda 

metafora – o‘xshatish asosida hosil qilingan ko‘chma ma’no deyiladi

24



Metafora  ko‘chma  ma’no  hosil  qilishning  eng  keng  tarqalgan  usuli  sifatida 



badiiy uslubning, nutq badiiyatining eng muhim omillaridan hisoblanadi. Semema 

tarkibidagi semalar asosida nutqda ko‘chma ma’no hosil qilish atama tabiatiga ega 

bo‘lmagan deyarli barcha so‘zlar uchun xosdir. 

Ko‘chirishlar  asosan  quyidagilar:  metafora  yo‘li  bilan  ko‘chirish




Download 0,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish