O’simliklar fiziologiyasi

suspenzor
deb ataladi. Suspenzorning vazifalari quyidagicha deb qaraladi:
1.
uzayish mobaynida rivojlanuvchi murtakni endosperm to‘qimalariga qarab surish;
2.
nutsellus va intugumentdan chiqayotgan moddalarni yutuvchi va ularni murtakka o‘tkazuvchi 
gaustoriyalar vazifasini o‘tash;
3.
fitogormonlarni sintezlash. Ayrim o‘simlik turlarida suspenzorning murtakka tegib turuvchi 
bo‘lagining bir qism hujayralari murtak tarkibiga apikal meristemalar va murtak ildizining ildiz 
qinchalari sifatida kirishi mumkin. 
Ikki hujayrali murtakning ikkinchi hujayrasining ikki marotaba ketma-ket uzunasiga bo‘linishi 
natijasida kvadrant deb ataluvchi hosila yuzaga keladi. So‘ngra ushbu to‘rt hujayraning bar biri 
kundalangiga bo‘linadi va oktantni hosil qiladi. Oktantning atrofidagi to‘rtta hujayrasining bo‘linishi 
natijasida novdaning urug‘pallasi va apeksi shakllanadi. Qolgan to‘rttasidan esa gipokotil va ildizning 
bazal qismi shakllanadi. Ammo murtakning ushbu bo‘linishi va shakllanishi bosqichida hali aniq ajralgan 
(differensiallashgan) hujayralar va ularning hosilalari ko‘rinmaydi. Shuning uchun ketma-ket ikki, to‘rt va 
sakkizta hujayralardan tashkil topgan ushbu tuzilmani proembrio (embrionsimon) deb ataladi. 
Murtakning rivojlanishi mobaynida unga keluvchi auksin va sitokinin gormonlarining miqdori 
orta boradi. Suspenzorning oktantga birikkan oxirgi hujayrasi morfologik jihatdan ajraladi va ildiz 
qismining shakllanishi uchun xizmat qiladigan initsial hujayra-gipofizaga aylanadi. 
Proembrioning barcha sakkizta hujayrasi pereklinal yani oktant yuzasiga nisbatan parallel 
bo‘linadi. Murtak hujayralarining ushbu bo‘linish bosqichi globulyar faza deb ataladi.
Proembrioning tashqi hujayralaridan protoderma. ichkisidan esa birlamchi qobiq va markaziy 
uzak shakllanadi. Bo‘linishning bu bosqichida fitogormonlar ayniqsa sitokininga ehtiyoj katta bo‘ladi. 
Sitokinin murtakning rivojlanishida asosiy o‘rinni tutuvchi endospermdan keladi. Biz bu yerda
endospermning shakllanishiga ham qisqacha to‘xtalib utishimiz lozim.