O’rta maxsus kasb-hunar ta’limi markazi

Olam qutbining balandligi va joyining geografik kengligi orasidagi bog’lanish.

Turli geografik kengliklarda osmon sferasining sutkalik ko’rinma aylanishi

Astronomik kuzatishlar asosida joyning geografik kengligini taxminiy belgilash

Yoritgichlarning kulminatsiyasi va kulminatsiya balandliklari


Tayanch so’zlar va iboralar:

Olam qutbining matematik gorizontdan balandligi, geografik kengligi, osmon meridiani, ekvator tekisligi, sutkalik ko’rinma aylanishi, yulduzlar osmoni, Yer qutblari, Quyoshning sutkalik harakati, Qutb yulduzi, Yer shari, Olam qutbi, Toshkentda Olam qutbi balandligi, yoritgichlar, kuliminatsiyalar, meridian, yuqori kuliminatsiya, quyi kuliminatsiya, Toshkentning geografik kengligi.
Yer sharining istalgan nuqtasidan kuzatilganda olam qutbining matematik gorizontdan balandligi - h_r, shu joyning geografik kenglamasi  ga teng bo’ladi. Bu xol quyidagicha oson isbot qilinadi: 19-rasmdan ko’rinishicha, osmon meridiani bo’ylab zenitdan ekvator tekisligicha bo’lgan yoy uzunligi - ZQ, Yer sirtidagi 0 nuqta geografik kenglamasining yoyi - qO= bilan bir xil qiymatli markaziy burchak (QOZ) ni tashkil qiladi.

Olam qutbining balandligini harakterlovchi yoy - NP ga tiralgan burchak NOP va eslatilgan QOZ tekis burchaklarning mos tomonlari o’zaro perpendikulyar ekanligini ko’rish qiyin emas, ya’ni ONOZ va OPOQ. Binobarin mos tomonlari o’zaro perpendikulyar bo’lgan burchaklarning tengligigidan NOP=h_r QOZ=. Shunga ko’ra h_r= bo’ladi.