O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

156-mashq. She’riy misralarning shakl va mazmuniga e’tibor bering. Тasdiq gapmi yoki inkor? Har bir misraga xos uslubiy xususiyatlarni ayting.

1. Daholikni da’vo qilmas u zinhor,

Chog‘i kelganicha ijod qiladi.

2. Uni hech kim tahlil qilmaydi, ammo

Uchragan har kimsa tabrik qiladi.

3. O‘qib shogirdlari kitoblarini

Ko‘zlariga surib, shukrona aytib.

4. Yurak qayta-qayta ketar hapriqib,

Ko‘ngil qayta-qayta ochar chechaklar.
She’riyat uni tan olarmi-yo‘qmi,
U esa, umrbod ehtirom saqlar.

5. Aql bilan yurak o‘rtasida bahs

Davom etar, mana, ming yildan beri.
Bu bahs, balki, yana ming yilda bitmas.
Hamma hayron — bilmay ustun qay biri...

Bu chigalni men ham yecholmam, boshqa —

Bir so‘zim bor, shunga tegishlik, kerak.
Aqli bois yostiq qo‘yilar boshga.
Dardi bois zaxga berilar ko‘krak.

6. Ikkimizni shum qismat,

Ishqilib ayirmasin.
Ishq — orzuyim, qanotim,
Qanotim qayrilmasin.
Kuysam ado bo‘lurman,
Hazilakam kuymasman. (Sh. Qurbon)


157-mashq. O‘qing. Тasdiq va inkor gaplarni aniqlab, ular orasidagi semantik-grammatik farq­lar­­ni izohlang. Inkorni ifodalovchi vositalar­ni ayting.

1. U kelsa, oshnasini ko‘rmay ketmaydi. 2. Bilmadim, tuman tarqaldimi, oy chiqdimi, bobomning yuzi yorishgandek bo‘ldi. 3. Seskanib ketdim. Hali qorong‘ida ko‘rmagan ekanman. Bobom boshyalang, yuzini tanib bo‘lmas, kiyimlari pora-pora bo‘lib ketgan edi. 3. Aytmovmidim, hech kimdan ko‘rmaganingni mana shu Potmadan ko‘rasan deb. 4. Potma aytdi, ota, nevarangiz yettiga kirdi, to‘y qilmaymizmi, dedi. 5. Bilaman, ikkalamizning muchalimiz bir, ammo onangni qornida yotgan to‘qqiz oyniyam hisoblash kerakmi — kerak. Bundan tashqari muchaling ikki marta aylanganida bir yosh qo‘shiladimi — qo‘shiladi! 6. Kerakmas bizga bunaqa rais! 7. Umar zakunchi serrayib turar, ammo endi boyagi­dek esankiramas, yuzi qahrli, qat’iy tusga kirgan edi. 8. Zakun­chining basharasiga qaragim kelmas edi. 9. Oqsoqol bilan bobom kechasi chiqib ketgancha qaytishmagan edi. (O‘. Hoshimov)