O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

71-mashq. Uyga topshiriq. Biror badiiy asardan eganing birlik shaklda, kesimning ko‘plikda qo‘llanilishiga misollar yozing.


72-mashq. Тopshiriqlarni quyidagicha bajaring.

1. Gapning kesimi sifat, son kabilar bilan ifodalanganda, u ega bilan moslashmasligiga misollar yozing.

2. Ega tarkibida ko‘p, kam, oz so‘zlari bo‘lsa, kesim birlikda qo‘llanishiga gaplar tuzib yozing.
3. Yodda tuting: gap bo‘laklari orasidagi, ayniqsa, ega va kesim orasidagi moslashuvning buzilishi uslubiy xatolarga olib keladi.


73-mashq. O‘qing. Quyidagi hikmatni munozaraga aylantiring. Bahs mavzusini «Akajonim — ulug‘im» deb atang.

UCH JONNI BIRDAN QUТQARDI

Zolimligi bilan nom chiqargan Hajjoj zolim aqlli bir xotinning erini, o‘g‘lini va akasini bandi qildi. Ayol yig‘lab faryod qilib Hajjojning oldiga keldi.

Hajjoj:
— Bu uch kishidan birini avf etaman. Yaxshilab o‘ylab ko‘r, qaysi biri­ning ozod bo‘lishini xohlaysan? Eringnimi, o‘g‘lingnimi, akangnimi? — dedi.
Xotin bir oz o‘ylagach:
— Er topiladi, yurtda erkak ko‘p. O‘g‘il tug‘iladi, istasam bir necha o‘g‘il tug‘aman, ammo aka topilmaydi, chunki onam yana bir aka tug‘ib berolmaydi, — dedi.
Ayolning bu oqilona javobi Hajjojga qattiq ta’sir qildi va:
— Sening aqlli va to‘g‘riso‘zliging menga yoqdi, — dedi va ularning hammasini birdan ozod etdi.
(«Hikmatlar xazinasi»dan)


74-mashq. Kerakli o‘rinlarga tire qo‘yib gaplarni ko‘chiring. So‘ngra uni izohlang.

1. Kishidan kishiga qoladigan meros so‘z. 2. Bilimsiz kishilar dono­larning dushmani. 3. Dunyo shodligini olmoqchi bo‘lgan odamga chora ezgulik. 4. Bilimsiz kishi yilqi-hayvon bilan teng. 5. Qo‘limda keskir xanjar. Bu mening kimligimga ishora. 6. Ezgulik o‘ng, yomonlik chapdir. 7. Ko‘p so‘zlash donolik belgisi emas. U ezmalik alomati. 8. Otalar so‘zi aqlning ko‘zi. 9. Do‘stlikka yara­may­digan shaxsning eng yaramasi chaqimchi. 10. Qunt donoga yarashiq. Bilim mardlarga ziynat. 11. So‘ramoq oson ish. Javob bermoq mushkul. («Qutadg‘u bilig»dan)