Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

HF, H
2
O 
va 
NH
3
), ketma-ketlik qonuniyatidan chekingan holatida 
kuzatiladi va anomal yuqori xaroratga ega.
Bu anomal hodisalarni tushuntirish uchun, turli omillar ko’rib chiqilib vodorod 
bog’lanish tushunchasi taklif etildi: vodorod atomi ikki elektromanfiy atomlar orasida ko’prik 
vazifasini o’taydi, bunda ulardan biri kovalent bog’ orqali, boshqasi esa – elektrostatik tortish 
kuchlari orqali bog’langan. Bu elektrostatik bog’ning energiyasi 5 kkal/mol (20,93∙10
3
Dj/mol) 
[ko’pchilik kovalent bog’lar uchun bu ko’rsatgich 50100 kkal/mol (209,34∙10
3 
– 418,68∙10
3
Dj/mol ni tashkil etadi)]. 
Vodorod bog’lar
mavjud bo’lgan suyuqliklar 
assotsialangan 
suyuqliklar
deyiladi; ularda qaynash xaroratining anomal yuqori bo’lishi, vodorod bog’ni 
parchalash uchun talab etilgan yuqori energiya bilan bog’liq. Vodorod bog’lar odatda punktir 
chiziqlar orqali tasvirlanadi. 
Vodorod bog’ bu o’ta kuchli dipol-dipol ta’sirlashuv deyish mumkin. Agar vodorod 
atomi elektromanfiy atom bilan bog’langan bo’lsa, elektron buluti elektromanfiy atom tomonga 
kuchli siljigan bo’ladi va vodorod yadrosi ochiq qoladi. Bunday yadrodagi katta musbat zaryad 
ikkinchi molekula elektromanfiy atomining manfiy zaryadi bilan kuchli tortiladi. Bunday 
tortishuv kovalent bog’dan kuchsiz bo’lishiga qaramasdan, boshqa dipol-dipol ta’sirlashuvlardan 
ancha kuchli hisoblanadi. 
– 200 
– 150 
– 100 
– 50 
0 
5
10
15
T
qayn.
o
C
 
Molekulyar 
H