Oraliq nazoratlar «To‘qimachilik materialshunosligi» fanidan

O‘rta tolali g‘o‘za
Uzun tolali g‘o‘za
O‘tsimon g‘o‘za
Daraxtsimon g‘o‘za


O‘rta tolali paxta O‘zbekistonning barcha viloyatlarida, uzun tolali paxta esa faqatgina janubiy viloyatlarda qisman miqdorda ekiladi.
O‘tsimon va daraxtimon paxta Xitoy, Braziliya, Hindiston, Meksika, AQSH va boshqa davlatlarda ekiladi.
Tolalarning tuzilishi ularning pishganlik darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Pishmagan (o‘lik) paxta tolasi yassi, tasmasimon, yupqa devorli bo‘ladi va o‘rtasida keng quvuri, bo‘shlig‘i bor. Tolalar pishgan sari devorlariga sellyuloza yig‘iladi va devorlari qalinlashadi va quvuri torayadi, tolalar buramdor bo‘lib qoladi. Pishgan paxta tolalarining bo‘ylama ko’rinishi spiralsimon buralgan yassi naychalardan iborat. Eng pishgan tolalar o‘rtasida quvuri kichik bo‘lib, tola silindrik shaklida bo‘ladi.

10. 
    Paxtaning seleksion turlari
    

10. 
    O‘simlik barglaridan olinadigan tola turlari
    

10. 
    O‘rtacha tolali paxtaning seleksion navlari va
    

asosiy ko‘rsatkichlari
0 ‘z DSt 596-93 davlat standartiga muvoflq texnik chigit tarkibidagi
nuqsonli chigit miqdoriga qarab 4 ta sanoat naviga bo‘linadi: I, II,
III, IV. Chigit tukdorlikning massaviy ulushi I, II, o‘rta tolali seleksion
navlari 5-H0,5%, uzun tolali seleksion navlar 2+1,5 % bo'lsa, III,
IV o‘rta tolali seleksion navlari 7-H3%, uzun tolali seleksion .navlari
4^-9 % dan ortmasligi kerak.
Ўзбекистонда етиштириладиган пахтанинг 95 %и ўрта толали пахтани ташкил этади. Чунки, пахтанинг бу тури агротехника кўрсаткичлари ва толасининг физик-механик хусусиятлари бўйича ишлаб чиқариш талабларига жавоб беради. Ўрта толали ғўзанинг баландлиги 90-130 см, поялари бақувват, ётиб қолмайди. Кўсаклари 4-5 чаноқли. Ҳар бир чаноқ бўлагида-7-9 чигит ҳосил бўлади. Бир кўсакдаги чигитли пахтадан толанинг чиқиши 35-37 %ни ташкил этади. Толасининг штапел узунлиги 29-33 мм, чизиқий зичлиги (йўғонлиги) 180-200 мтекс, солиштирма узилиш кучи 23-24 сН/текс, ҳосилдорлиги 25-35 ц/га, пишиб етилиши 120-150 кун.
Бугунги кунда асосий экиладиган селекция навлари Тошкент-6, Бухоро-6, Самарқанд-3, Наманган-77, Ан-Боёвут-2, Хумпор, С-4727, С-6530, Наврўз ва ҳоказолар.
Hozirgi paytda Respublikada ishlab chiqarishga qo‘yilgan qiyin
tozalanadigan seleksion naviga quyidagilar kiradi: ≪An-Bayovut-
2≫, ≪Namangan-7≫, ≪Omad≫, ≪С-6524≫, ≪С-6530≫, ≪С-6532≫,
≪Toshkent-б≫, ≪С-9070≫, ≪Termiz-24≫, ≪Termiz-31≫ va ≪Oqqo‘
rg‘on-2≫.

10. 
    Ingichka tolali paxtaning seleksion navlari
    

va ko‘rsatkichlari
uzun tolalilar uchun Pima-6 seleksion navi
asosiy hisoblanadi.

10. 
    Chigitli paxtadan olinadigan mahsulotturlari
    

va foiz miqdori

10. 
    Kanop tolasining olinishi va ko‘rsatkichlari