Tajriba ishI-1 Mavzu: Paxta va undan olinadigan mahsulotlar Ishdan maqsad

---

TAJRIBA IShI-1 
Mavzu: Paxta va undan olinadigan mahsulotlar 
Ishdan maqsad: 
G’o’za o’simligining turlari bilan tanishish. Ularning 
biologiyasi va rivojlanish davrini o’rganish, paxtadan olinadigan mahsulotlar 
haqida ma'lumotlarga ega bo’lish. Chigitli paxta va undan olinadigan 
mahsulotlarga nisbatan belgilangan me'yorlar, ularni standartlash va sertifikatlash 
to’g’risida ma'lumot olish. 
Topshiriq: 
1. G’o’za o’simligining kelib chiqishi, biologiyasi va turlari haqida ma'lumot 
bering. 
2. G’o’zaning rivojlanish davrini tushuntiring va rivojlanish davrlarini rangli 
tasvirda chizing. 
3. Chigitli paxta va undan olinadigan mahsulotlar sxemasini chizing. 
4. Quyida keltirilgan standartlarning mazmuni haqida ma'lumot bering: О’zDst 
615-2008, О’zDst 643-2008, О’zDst 592-2008, О’zDst 593-2008, О’zDst 644-
2006, О’zDst 604:2006. 
Ishni bajarish uchun kerakli jixozlar
: 
1. Quritilgan g’o’za o’simligining gerbariysi. 
2. O’zbekistonda ekiladigan o’rta va ingichka tolali paxtaning selektsiya navlari 
keltirilgan ko’rgazmali qurol. 
3. Rangli qalamlar. 
4. Paxta va undan olinadigan mahsulotlar ko’rgazmali taxtasi. 
5. O’zbekiston davlat standartlari. 
Ishning qisqacha mazmuni 
Hammamizga ma'lumki, ishlatilishi hajmi jihatidan paxtaga teng keladigan 
birorta qishloq xo’jaligi mahsuloti yo’q. To’qimachilik mahsulotlari bilan xalq 
talabini ta’minlashda paxta eng muhim va asosiy o’rin tutadi. 
Mamlakat iqtisodiyotida paxta o’z ahamiyati bilan bug’doy, yoqilg’i, metall 
va boshqa muhim xom ashyo turlari bilan bir qatorda turadi va paxtani qayta 

---

ishlash sanoatida asosiy xom ashyo bo’lib xizmat qiladi. Paxta tolasi va momiq esa 
to’qimachilik, kimyo va boshqa sanoat tarmoqlari korxonalari uchun yarim tayyor 
mahsulot hisoblanadi. 
Paxtadan gazlama, sun'iy ipak, teri, foto va kinolentalar, sovun, lak, kunjara, 
yem–xashak, ishlatiladigan qog’oz, karton, o’g’it, o’simliklarni himoya qilish 
moddalari, spirt, limon va olma kislotasi, oziq-ovqat uchun ishlatiladigan oqsil,
atir-upa tayyorlash sanoati va boshqa shu kabi juda ko’p tur xil mahsulotlar 
olinadi. 
Paxta g’o’zasi malvali oilasiga mansub bo’lgan mustaqil Gossipium nomi 
bilan ataladigan botanik turdir. Shuningdek, kanop, gibiskue, xitoy atirguli, 
dukkakli o’simliklar, dag’al kanop xam shu oilaga kiradi. Paxta g’o’zasining 38 
turi mavjud bo’lib, ulardan to’rtta turi madaniylashtirilgan: