O‘zbekiston respublikasi qishloq xo’jaligi vazirligi toshkent davlat agrar univеrsitеti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI

QISHLOQ XO’JALIGI VAZIRLIGI

TOSHKENT DAVLAT AGRAR UNIVЕRSITЕTI

5411900 – AGROBIOTEXNOLOGIYA TA’LIM YO’NALISHI 4-35 GURUH TALABASI

QO’ZIYEV TO’LQIN BAHODIROVICHning

Aspergillus niger zamburug'larining tabiiy va mutant shtammlari bo'yicha

limon kislotasi biosintezini qiyosiy o'rganish mavzusida yozgam

BITIRUV MALAKAVIY ISHI

TAQDIMOTI

Raxbar b.f.n dotsent M.S. Mamiev

kirish

• Mavzuning dolzarbligi: Hozirgi vaqtda mikroorganizmlar tomonidan ishlab chiqarilgan metabolitlar orasida oziq-ovqat kislotalari, xususan, limon kislotasi xalq xo'jaligida keng qo'llaniladi. Ishlab chiqarish bo'yicha limon kislotasi (LA) microbial sintezning asosiy mahsulotlaridan biri hisoblanadi.
• Ma'lumki, dunyoda limon kislotasining (KK) yillik ishlab chiqarilishi 2 million tonnani tashkil etadi va yillik o'sish hozirgi darajadan 3-5% ni tashkil qiladi. Limon kislota o'zining ta'mi va fizik-kimyoviy xususiyatlari tufayli oziq-ovqat, parfumeriya, farmatsevtika yengil sanoat, elektronika, qishloq xo’jaligida neft va gaz sanoatida va turli sohalarda keng qo'llaniladi.
• Oziq-ovqat sanoati jami limon kislotasi ishlab chiqarishning qariyb 70% ni iste'mol qiladi, qolgan 30% esa boshqa sanoat tarmoqlarida iste'mol qilinadi.

Dunyoda ishlab chiqarilgan deyarli barcha limon kislotasi mikrobiologik va hozirda yangi bo’lgan biotexnologik sintez orqali olinadi, ularning ishlab chiqaruvchilari aspergillus niger oilasiga mansub tur turkumlar zamburug’laridir. Hozirgi vaqtda limon kislota mikroskopik qo'ziqorin aspergillus niger sanoat shtammlari yordamida lavlagi yoki qamish shinnidan olinadi.

Bugungi kunga kelib, amerika qo'shma shtatlari limon kislotasining eng yirik ishlab chiqaruvchisi bo'lib, xususan, «ch.Pfizer» va «miles laboratories, inc», kompaniyalari uni mahalliy va boshqa ko'plab mamlakatlardagi o'z korxonalarida ishlab chiqaradi. Rossiyada limon kislotasi hozirda asosan belgorod zavodi "citrobel" limon kislotasida ishlab chiqariladi. Rossiya bozorida asosiy yetkazib beruvchi xitoyhisoblanadi. (Авчиева П.Б. 1997, прахова м.С и др. 2014).