O’quv va tarbiya ishlari bo‘yicha direktor o’rinbosari V v. b

ХI асрнинг буюк мутафаккири Юсуф Хос Ҳожиб ўзининг “Қутадғу билиг” асарида (1069 й) инсон ва унинг ҳаётига оид қарашларини баён этган. Асар туркий ҳалқларнинг қадимги таълим ва тарбия усуллари ҳақидаги илк маълумотларни сақлагани билан жуда аҳамиятлидир. У одамнинг Оллоҳ томонидан яратилганлигини ҳамда одамнинг дунёга келиши ва унинг келажакда қандай одам бўлиб вояга этиши аждоди ва келиб чиқишига нисбатан муносабатларига боғлиқлигини айтиб: “Кимнинг насли отадан бошлаб тоза бўлса, ундан элга яхшилик, кўп манфаатлар келади”, деб ҳисоблайди. Юсуф Хос Ҳожиб инсонга билим нечоғлик зарур бўлса, касб- ҳунар эгаллаш ҳам шунчалик муҳимлигини асарида алоҳида таъкидлайди. Аллома жамият тараққиёти ва халқ фаровонлигида муҳим ўринга эга бўлган деҳқонлар, чорвадорлар, савдогарлар, табиблар ҳақида ҳам муҳим фикрларни баён этади. Зеро, у касб- ҳунар жамиятнинг ижтимоий-сиёсий, моддий ва маданий тараққиётининг ўлчов бирлиги саналишини этарлича англаган. Яна алломанинг фикрича, инсоннинг улуғлиги ақл-идроки, сўзлаш қобилияти, билими, уқуви, касб-ҳунарга эгалигидадир,-дейилади. Мутафаккир илм-фан, ақл-заковатга эга бўлишга инсон маънавий камолотининг энг муҳим ва биринчи мезони сифатида қараганки, унинг бу фикрлари ҳозирги даврда ҳам ўз аҳамиятини йўқотган эмас. Юсуф Хос Ҳожибнинг ўша даврда косиб ҳунармандларга нақадар ҳайриҳоҳлиги ўз-ўзидан эмасди. Чунончи, давлатнинг тинч осойишталиги, жаҳонда тутган мавқеи, бойлиги, халқнинг фаровонлиги ана шу тоифадаги кишиларга боғлиқ эди. Зеро, касб-ҳунар таълимнинг ижтимоий-сиёсий, моддий ва маданий тараққиётининг ўлчов бирлиги саналарди. Юсуф Хос Ҳожиб жамият тараққиёти ва халқ фаровонлигида муҳим ўринга эга бўлган деҳқонлар, чорвадорлар, савдогарлар, табиблар, олимлар ҳақида ҳам муҳим фикрлар баён этади ва ҳар бирининг жамиятдаги ўрнини кўрсатиб беради. Чунончи, деҳқонлар ва чорвадорларнинг ҳам ижтимоий, иқтисодий ҳаётда тутган ўрнини юқори баҳолайди ва улар меҳнати энг улуғ ва шарафли муқаддас эканлигини таърифлайди. Кўриниб турибдики, олим жамиятнинг ривожланишига ҳисса қўшган ҳар бир касб-ҳунар эгасини улуғлайди ва уларни қадрлаш зарурлигини таъкидлайди.