O`quv –uslubiy qo`llanma toshkent 2012 tursunoy ziyadova

Interpolyatsiya – agar glosslar asosiy matnga qo’shilib, uni matndan ajratish qiyin bo’lib qolsa, interpolyatsiya hisoblanadi.
Avtotsenzura – asarning muallifning o’zi tomonidan tsenzura qilinishi. Muallif asarini ko’chirish yoki nashrga tayyorlash mobaynida davr va sharoit taqozosiga ko’ra o’zi tsenzura qilib o’zgartiradi. Masalan, Abdulla Qahhor o’zining “Sarob” romanining dastlabkisidan keyingi ikkinchi va uchinchi nashrlarini siyosatdan kelib chiqib, avvalgi nashrga nisbatan birmuncha o’zgartirib chiqartirgan. Natijada, romanning uch nashri orasida tafovutlar ko’paygan.
Nashr turlari ─ nashrlar xususiyatiga ko’ra bir necha xil bo’ladi:
1. Asliyat matnidan nusxa ko’chirilgan nashr.
2. Asliyat shrifti (xatini) saqlagan nashr.
3. Transkriptsion nashr.
4. Transliteratsion nashr.
Poygir (paginatsiya) – kitob sahifalarini tartiblashtirish, ularning muayyan ketma-ketligini ta’minlashdir. Hozir biz kitob sahifalarini 1, 2, 3 va hokazo raqamlari bilan tartibli o’sib borishiga odatlanganmiz. Lekin Musulmon Sharqi qo’lyozmalarida sahifalar ketma-ketligi har bir sahifa boshida kelgan so’zning undan oldingi sahifaning pastida, chetroq biror o’ringa yozib qo’yilishi bilan anglatilgan.
Kolofon (ta’rix)lar esa asosiy matn – asar matnidan ajratib alohida ko’rinishda ifodalagan. Bunda ta’rix ko’pincha, uchburchak shaklida bitiladi yoki kolofon asosiy matn oxirida kelib, matn ichiga kiritiladi.
Adabiy manbashunoslik va matnshunoslik – qadimiy matnlarni ularning adabiy – filologik qiymatiga ko’ra tadqiq qiluvchi fan. Bunda manbaning adabiylik jihati birinchi o’rinda turadi.
Tarixiy manbashunoslik – qadimiy matnlarni tarixiylik nuqtai nazaridan o’rganuvchi matnshunoslikning tarmog’i. Bunda matnlardagi tarixiy faktlar, voqealar asosiy e’tiborda turadi.
Tekstologiya – o’zining nazariy va amaliy qismlari bilan birgalikda adabiyotshunoslikning va tarixiy manbashunoslikning asosini tashkil qiladi.