O‘quv qo‘llanma “Durdona” nashriyoti Buxoro 2022

Saltanatni rivojlantirish yo‘lidagi kengashi. 
Badaxshon 
shohlari 
Amir 
Temur 
itoatiga 
kirgach, 
Xuttalonga qarab yurdi. Bu mamlakatga kelgach, qaynog‘asi amir 
Husaynning qo‘rsligidan Po‘lod Bug‘a va Sher Bahrom undan ajralib, 
o‘z ulusiga ketib qolishgan edilar. 
Amir Temur bu yerdan ko‘chib, Dashti ko‘lanka jilg’asiga borib 
tushdim, u yerdan Jeta va Ilyos Xoja lashkarlari ahvolini bilib kelish 
uchun ayg‘oqchilar jo‘natdi. Ular o‘n kundan keyin xabar keltirdilar, 

---

74 
Jeta amirlari: birinchisi-Kuch Temur Bekkichik o‘g‘li, ikkinchisi-
Temur No‘bkon, uchinchisi Sariq bahodir, to‘rtinchisi-Shingum, 
beshinchisi-hojibekning inisi Tug‘luq Xoja yigirma ming otliq askar 
bilan Xalotiy va Puli sangin oralig‘ida turgan edilar. 
Ular Amir Temur turgan yer va lashkari qay ahvolda ekanligini 
bilib kelish uchun oldiga elchi jo‘natdi. Elchini chalg‘itish maqsadida 
lashkarni ikki marta qayta-qayta uning oldidan o‘tkaztirdi, so‘ng 
elchiga ruxsat berdi. 
Keyin kengash o‘tqazib, uning ortidan ketma-ket qo‘shin tortib 
borishga qaror qildi. Lekin lashkarlar bu borada u bilan hamjihat 
bo‘lmadi. Lashkarlarni atrofiga birlashtirish uchun ba’zilariga 
muruvvat, mehribonlik qildi, boshqalari bilan kelishishga intildi, yana 
bir guruhini esa molu dunyo bilan o‘ziga qaratib olmoqchi bo‘ldi. 
Yaxshi so‘z, ahd-u paymon va va’dalar bilan qolganlarining ko‘ngliga 
tasalli berdi. 
Shu payt xabar keldiki, ilgari uing navkarlari bo‘lgan Tug‘luq 
Sulduz va Kayxusrav Jetaning olti ming otliq askariga boshchilik 
qilib, uning ustiga kelmoqda edilar. Bu xabar lashkarlar o‘rtasida 
tarqalgach, ularning ittifoqsizligi yanada kuchayib, sarosimaga tushib 
qoldilar. Lekin amir Jaku, Iygu Temur, amir Sulaymon va amir 
Jaloliddin Amir Temurning yonida qoldilar. 
Amir Temur saltanatning mustaqilligi va mustahkamligi 
borasida kengashlar o‘tkazdi. Kengashlari o‘zini shavkatli, buyuk 
amir deb hisoblagan va boshqa amirlardan ham ulug‘roq bilayotgan 
amirlarni itoat ettirib, bo‘ysundirishga qaratilgandi.
Amir Temur Movarounnahrni urush-talashdan tinchitdi. Uning 
qahramon askarlari to‘la kuch-quvvatga kirdi. Har tomonga Barlos 
ulusining nomi va dong‘i taraldi. Amir Temurning himmati bilan 
Chig‘atoy qo‘shinlari va tumanlarining ovozasi olamga yoyildi. Jami 
elu xalq, qo‘shunot va tumonot hamda ko‘chmanchilar uning 
hukmronligi ostiga o‘tdi.
Amir 
Temur 
Turonzamin 
viloyatini 
zabt 
etib, 
g‘animlar vujudining xas-xashagidan tozalaganidan keyin, ba’zi 
uluslarning amirlari unga itoat bilan bosh egishni istamadilar va har 
biri o‘z qabilalari oldida hech kimdan qo‘rqmasligini ko‘rsatmoqchi 
bo‘lganday, kibr-u havoga berildilar. Amirlardan ba’zilari ularning 
yonini olib, unga: «Bu davlatga barimiz sherik bo‘lganimizdan keyin, 
ularni ham davlatga sherik deb bilaylik»,-dedilar. Lekin ularning 

---

75 
gaplari Amir Temuring saltanat yuritishidagi g‘ayratiga ta’sir qilmadi. 
O‘z-o‘zicha: «Xudo bitta, uning sherigi yo‘qdir. Shunday bo‘lgach, 
Olloh taoloning muqaddas mulki-yer yuziga egalik qiladigan podshoh 
ham bitta bo‘lishi kerak»,-deb o‘ylar edim.