|
Davlat qurilishi oldidan qilingan kengashi.
Amir Temur saltanat qurish, davlat tutish bobida o‘zim qo‘llagan
ishlarni bir necha tuzukka (qonun, qoida) bog‘ladim va saltanatni
boshqarish haqida bir qo‘llanma yozib qoldirdim. Har birlari unga
muvofiq ish tutsinlar, mehnat-u mashaqqatlar, ko‘p harbiy yurishlar va
urush-taloshlar bilan, Tangri taoloning marhamatlari va salomlari
bo‘lsin, tole’i baland millatining sharofati, onhazratning ulug‘ avlodi
va himmatli sahobalariga qilgan muhabbat va do‘stligim tufayli qo‘lga
kiritgan saltanat va davlatni saqlagaylar.
Bu tuzuklardan saltanat ishlarini boshqarishda qo‘llanma o‘rnida
foydalangaylar, toki mendan ularga qoladigan saltanat va davlat
zararu tanazzuldan (o‘pirilishlardan) omon qolgay. Shu o‘n ikki tuzuk
yordamida malakatlarni zabt etib, davlatimni boshqardim va saltanat
70
taxtiga zeb-ziynat berdim. Ular ham ushbu tuzukka amal qilsinlar.
Mening va o‘zlarining davlat-u saltanatlarini ehtiyot qilsinlar.
Davlat saltanatdorlikka bog‘lagan birinchi tuzugim
shulki,
Tangri taoloning va Muhammad mustafoning shariatiga jahonda rivoj
berdim. Har yerda va hamma vaqt Islom dinini quvvatladim.
O‘n ikki tabaqa (sayyidlar, ulamo, duogo‘y taqvadorlar, amirlar,
siypohlar, raiyyat, vazirlar, mansabdorlar, hokimlar, hunarmandlar,
dehqon va boshqalar) yordamida mamlakatni zabt etdim va ularni
idora qildim. Saltanat va davlat ustunlarini o‘shalar yordamida
mustahkamladim.
Maslahat, kengash, tadbirkorlik, faollik, hushyorlik va
ehtiyotkorlik bilan g‘anim lashkarlarini engib, mamlakatlarni o‘zimga
bo‘ysundirdim. Saltanat va davlat ishlarini murosayu madora,
muruvvat, sabr-toqat bilan yurgizdim. Ko‘p narsani bilib tursam ham
o‘zimni bilmaslikka soldim, do‘stu dushman bilan murosa-yu
madorada bo‘ldim.
Davlat ishlarini saltanat qonun-qoidalariga asoslangan holda
boshqardim. Tura va tuzukka tayanib, saltanatda o‘z martaba va
maqomimni mustahkam saqlab turdim. Amirlar, vazirlar, sipoh,
raiyyat, har biri o‘z lavozim va martabasidan mamnun holda
xizmatimda bo‘lib, undan ortig‘iga da’vogarlik qila olmadilar.
Amirlarim va sipohiylarimni martab va unvonlar, oltin va
kumush bilan xunud qildim, bazmlarda ularga o‘z yonimdan joy
berdim. Shuning uchun janglarda fidoyilik qildilar. Amirlar,
sipohsolorlar, bahodirlar bilan ittifoq bo‘lib va ularning mardligu
mardonavorligiga tayanib, shamshir zarbi bilan yigirma yetti
podshohning toj-taxtini egalladim. Turon, Eron, Rum, Mag‘rib, Shom,
har ikkala Iroq, Mozandaron, G‘ilon, Shirvon, Ozarbayjon, Fors,
Xuroson, Jete (Mo‘g‘iliston), Dashti qipchoq, Xorazm, Xo‘tan,
Qobuliston, Boxtarzamin (Balx) va Hindistonga podshoh bo‘lib, hukm
yurgizdim.
Saltanat choponini kiygach, o‘z to‘shagimda rohatda uxlash va
huzr-halovatdan voz kechdim. O‘n ikki yoshimdan turli yurtlarni
kezdim, ranj-u mehnat tortdim. Har turli tadbirlar qo‘lladim, g‘anim
to‘dalarini sindirdim. Amirlar va sipohiylarning isyonlarini ko‘rdim,
ulardan achchiq so‘zlar eshitdim. Lekin, sabr-u bardosh bilan o‘zimni
eshitmagan va ko‘rmaganga solib ularni tinchitdim. Qilich ko‘tarib,
jang maydoniga otildim va shu tariqa dunyoda nom chiqardim.
71
Adolatu insof bilan Tangri taoloning yaratgan bandalarini
o‘zimdan rozi qildim. Gunohkorlarga ham, begunohga ham rahm-
shafqat bilan, haqqoniyat yuzasidan hukm chiqardim. Xayru ehson
ishlarim bilan odamlarning ko‘nglidan joy oldim.
Siyosat va insof bilan sipohiylarim va raiyyatni umid va
qo‘qinch orasida tutdim. Fuqaro va qo‘l ostimdagilarga rahmdillik
qildim, sipohiylarga in’omlar ulashdim.
Zolimga qarshi mazlumning arz-dodiga yetdim. Zolim yetkazgan
moddiy va jismoniy zararni isbotlaganimdan keyin, uni shariatga
muvofiq odamlar orasida muhokama qildim, bir gunohkor o‘rniga
boshqasiga jabr-zulm o‘tkazmadim.
Menga yomonliklar qilib, boshim uzra shamshir ko‘tarib,
ishimga ko‘p ziyon etkazganlarga ham, iltijo qilib, tavba-tazarru’ qilib
kelganda hurmatlab, yomon qilmishlarini xotirimdan o‘chirdim.
Aksincha, ularning martabalarini oshirdim. Ular bilan muomalada
shunday yo‘l tutdimki, xotirlarida menga nisbatdan shubha va qo‘quv
bo‘lsa, tamoman unitadigan bo‘lishdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
