O‘quv qo‘llanma “Durdona” nashriyoti Buxoro 2022

Sakkizinchi 
toifa
-hakimlar, 
tabiblar, 
munajjimlar 
va 
muhandislarki, ular saltanat korxonasiga rivoj beruvchilardir. Ularni 
o‘z atrofiga to‘pladi. Hakimlar va tabiblar bilan ittifoqda bemorlarni 
davolatar edi. Munajjimlardan sayyoralarning qutlug‘-qutsiz kunlari, 

---

84 
ularning harakati va osmonda aylanishini anikdab olardi. Muhandislar 
bilan ittifoqda oliy imoratlar barpo etib, bog‘-u bo‘stonlarning tarhini 
chizdirardi. 
To‘qqizinchi toifa
-muhaddislar, (payg‘ambar, uning avlodlari 
va sahobalari) haqida rivoyatlar naqd qiluvchilar hamda qissaxonlar 
bo‘lib, ularni ham o‘ziga yaqinlashtirdi. Payg‘ambarlar va avliyolar 
haqidagi qissalarni, o‘tgan podshohlar to‘g‘risidagi xabarlarni, 
ularning saltanat taxtiga qanday yetishganlarini, davlatlarining qanday 
sabablarga ko‘ra zavol topganini ulardan so‘rab bilardi. Har 
qaysisining qissalari va xabarlari, ishlari va so‘zlarini eshitib tajriba 
orttirdi. Olamda bo‘layotgan voqealarni ulardan eshitardi va jahon ahli 
ahvolidan xabar topar edi. 
O‘ninchi toifa
-mashoyixlar, 
so‘fiylar, 
(Xudoni 
tanigan) 
oriflardir. Ularning xizmatlarida bo‘lib, suhbatlar qurdi va oxirat 
foydalarini oldi. Ulardan Tangri taoloning so‘zlarini eshitib, 
karomatlar ko‘rdi, mo‘’jizalarini mushohada etdi va suhbatlaridan 
rohatlanib, huzur qildi. 
O‘n birinchi toifa
-kasb-u hunar egalaridir; bularning har toifa 
va sinfidan bo‘lganlarini davlatxonaga olib kelib, o‘z o‘rdadan o‘rin 
belgiladiki, safarda-yu turg‘unlikda sipohiga kerak yaroqlar hamda 
boshqa jihozlarni hozirladilar. 
O‘n ikkinchi toifa
-har mamlakat va diyor sayohatchilariyu 
musofirlarining boshini siladi, ular turli mamlakatlardan Amir 
Temurga xabar keltirib turdilar. Har bir mamlakatu diyorga 
savdogarlar va karvonboshilar tayinladiki, ular Xo‘tan, Chinu Mochin, 
Hindiston, 
arab 
mamlakatlari, 
Misr, 
Shom, 
Rum, 
Jazoir, 
Farangistongami, qaerga borishmasin, u yerlarning nafis matolari va 
munosib tuhfalaridan keltirdilar. O‘sha mamlakatlarda istiqomat 
qiluvchi kishilarning hol-ahvoli, turish-turmushi haqida Amir 
Temurga xabar olib keldilar. Har bir mamlakat hukmdorining o‘z 
raiyatiga qanday muomala-yu munosabatda ekanligini aniqladilar.