O’quv materiallar

O‘SIMLIKLARNI KLONAL MIKROKO‘PAYTIRISHNING USULLARI VA BOSQICHLARI
Klonal mikroko‘paytirish jarayonini to‘rt bosqichga bo‘lish mumkin:
birinchi – donor o‘simlikni tanlash, eksplantlarni ajratish va yaxshi o‘sadigan steril kultura olish;
ikkinchi – mikroko‘paytirishni o‘zi, meriklonlarning eng ko‘p (maksimal) miqdorini olishga erishilgan davrni va sharoitni tanlash;
uchinchi – ko‘paytirilgan navdaning ildiz olishi va ularni tuproq sharoitiga moslashtirish, kerak bo‘lganda regenerant – o‘simliklarni sovuq haroratda (2⁰, 10⁰) saqlash;
to‘rtinchi – o‘simlikni issiqxona sharoitida o‘stirish va ularni maydonga chiqarib ekish yoki sotishga tayyorlash.

1.32-rasm. Kallus to’qimalari



MIKROKLONAL KO‘PAYISH

• 
  Tabiatda o‘simlik ko‘payishining ikki usuli mavjud: jinsiy (urug‘dan) va vegetativ. Bu usullarning o‘ziga xos kamchiligi va ustunliklari mavjuddir.
  
• 
  Urug‘dan ko‘payishning kimchiligi shundaki urug‘ materialining xilma xilligi va yuvenil davrning uzunligidir.
  
• 
  Vegetativ ko‘payishda ona o‘simligining genotipi saqlanib qoladi, hamda yuvenil davr qisqaradi. Biroq ko‘pgina turdagi o‘simliklar vegetativ usul bilan qiyin ko‘payadi. Ayniqsa yog‘ochsimon (drevesnыe) turlar.
  
• 
  O‘simlik kulturalari va to‘qimalari biotexnologiyasi sohasida erishilgan yutuqlar vegetativ ko‘payishdagi prinsipial yangi − klonal mikro ko‘payish usulini yaratilishiga sabab bo‘ldi.
  
• 
  K
  1.33-rasm. Klonal mikro ko’payish.
  lonal mikro ko‘payish usuli bu − in vitro sharoitida jinssiz yo‘l bilan boshlang‘ich o‘simlikka genetik o‘xshash bo‘lgan o‘simliklarni turlarini olishdir. Bu usul asosida o‘simlik hujayrasining unga xos bo‘lgan totipotentlikni namoyon etishdir.
  
• 
  «Klon» iborasi birinchi bo‘lib 1903 yilda Uebster tomonidan taklif etilgan. Klonlashning ilmiy terminologiyasiga muvofiq ravishda uning asosida yagona hujayra asosida o‘xshash organizmlarni olish yotadi.