O’quv materiallar

OQSILLARNI ISHQORLI GIDROLIZI
Oqsillarni ishqorli gidrolizida lantionina va lizinoalanin qoldiqlari hosil bo‘ladi, bunday moddalar inson va xayvon organizm uchun zaxarli xisoblanadi. Ishqoriy gidrolizlashda arginin, lizin va sistin parchalanadi.
Undan tashqari, bu usulda jarayon yuqori rnda olib boriladi.SHuning uchun bu usul odatda qo‘llanilmaydi.³⁷
KISLOTALI GIDROLIZ
Eng keng tarqalgan usul bo‘lib, oqsil sulfat yoki xlorid kislotasi bilan gidrolizlanadi. Jarayonda ishlatiladigan kislota xaroratga qarab gidrolizlash davomiyligi 3 dan 24 soatgacha davom etadi.
Sulfat kislotasi bilan gidrolizlash 3...5 soat davomida, xarorat 100...130 ^oS va bosimi 2...3 atmosfera bo‘lganda qo‘llaniladi;
Xlorid kislotasi bilan - vaqt 5...24 soatda va qaynash xarorat va kichik bosimda olib boriladi.
Kislotali gidrolizda oqsil to‘liq parchalanadi va gidrolizatni bakterial ifloslanishi sodir bo‘lmaydi. Bu xolat esa tibbiyotda juda muxim, chunki preparatlar parenteral xolatida jo‘natilganda anafilaktogenlik, pirogen va boshqa nojo‘ya ta’sirlari bo‘lishi mumkin.
Tibbiyotda quyidagi kislotali gidrolizatlar qo‘llaniladi: aminokrovin, gidrolizin L-103, SOLIPK, infuzamin, gemmos va boshqalar.
Kislotali gidrolizning kamchiligi triptofan, oksiaminokislotalar (serin va trionin), asparagin va glutaminni amid bog‘larni dezaminlash, vitaminlarni parchalanishlari yuz beradi va gumin kislotalarni hosil bo‘lishi qiyinlashadi.
Undan tashqari kislotali gidrolizatlarni neytrallashda turli xlorid va sulfat kislotaning tuzlari hosil bo‘ladi. Bu tuzlar organizm uchun xavf tug‘diradi. SHuning uchun sanoatda tozalash ion almashinish xromatografiyasi yordamida amalga oshadi.
Tez parchalanuvchi va chidamsiz aminokislotalarni saqlab qolish uchun yumshoq usuldan xam foydalanidadi. Bunda reaksion aralashmaga antioksidant, tiospirtlar yoki indiol hosilalari qo‘shilib, jarayon atmosferada inert gaz yordamida olib boriladi. Kislotali va ishqori gidrolizda qurilmalar korroziyaga uchraydi.
Demak, kislotali gidroliz murakkab va qiyin, shuningdek qo‘shimcha murakkab va qurilmalarni talab etadi ( ion almashinish kolonkalari, ultra membranalari va boshq) va jarayon yakunida hosil bo‘lgan preparatlarni qayta ishlanishni talab etadi.