O`quv ishlari bo`yicha prorektor R. Jumayev Aruz qoidalari va mumtoz poetika fani bo`yicha universitetlarning

2- va 3-mavzular yuzasidan savollar:
1. Asl ruknlar nechta, ularning ahamiyati nimada?
2. Asl bahrlar arab, fors va turkiy aruzda nechta?
3. Asl bahrlar soni xususida qaysi manbalarda qanday ma’lumot bor?
4. Bir asl rukn takroridan hosil bo`ladigan bahrlar nechta va qaysilar?
5. Aruzda bitilgan asar vazni nomida nimalar aks etadi?
6. Siz bilgan g`azallarning aksariyati qaysi bahrlarda bitilgan?
7. Qanday sabablarga ko`ra "arab aruzi", "fors aruzi", "turkiy aruz" atamalari paydo bo`ldi?
8. Qaysi she’riy tizimda hijo va bo`g`in farqlanishi mumkin?
9. Aruz vaznida hijoning qanday ko`rinishlari mavjud?
10. Qisqa hijo deb nimaga aytiladi?
Topshiriqlar:
1.Ruknlarga ajrating, ruknning nomini aniqlang.
Xazon yaprog`i yanglig` gul yuzung hajrida sarg`ardim,
Ko`rub rahm aylagil, ey lolaruh¹, bu chehrayi zardim².
Sen, ey gul, qo`ymading sarkashligingni<sup>3</sup> sarvdek hargiz,
Ayog`ingga tushib bargi xazondek muncha yolbordim.
2.Vaznini aniqlang.
Jonimdin o`zga yori vafodor topmadim,
Ko`nglumdin o`zga mahrami asror topmadim.
Jonimdek o`zga jonni dilafgor ko`rmadim.
Ko`nglum kibi ko`ngulni giriftor topmadim.
Usruk ko`ziga toki ko`ngul bo`ldi mubtalo,
Hargiz bu telbani yana hushyor topmadim.
Nochor furqati bila xo`y etmisham, netay,
Chun vaslig`a o`zumni sazovor topmadim.
Bore boray eshigiga bu navbat, ey ko`ngul,
Nechaki borib eshigiga, bor topmadim.
Bobur, o`zungni o`rgata ko`r yorsizki, men
Istab jahonni, muncha qilib, yor topmadim.


Mavzularga oid test
1. Asl bahrlar soni nechta?
A. 19 ta.
B. 20 ta.
C. 16 ta.
D. 18 ta.
2. "Bahr" so`zining lug`aviy ma'nosi.
A. Ustun.
B. Uy.
C. Dengiz.
D. Barchasi to`g`ri.
3. Kim asl bahrlarni 21 ta deb hisoblaydi?
A. Alisher Navoiy.
B. Qays Roziy.
C. Zahiriddin Bobur.
D. Abdurauf Fitrat.
4. Bir ruknli asl bahrlar coni nechta?
A. 10 ta.
B. 8 ta.
C. 7 ta.
D. 19 ta.
5. Paradigmasiga qarab asl rukn nomini aniqlang: – V – –
A. Mafo`iylun.
B. Fo`ilotun.
C. Mustaf’ilun.
D. Maf’uvlotu.
6. "Ustun", "tayanchiq" degan lug`aviy ma'noga ega atama.
A. Bayt.
B. Turoq.
C. Misra.
D. Rukn.
7. Qaysi biri asl rukn?
A. Faulun.
B. Fo`ilun.
C. Mafo`ilun
D. Fa’al.
8. Baytda rukn soni nechta bo`lishi mumkin?
A. 4 ta.
B. 6 ta.
C. 8 ta.
D. Barchasi to`g`ri.