O’quv darslik

 2. Migren xurujini oldini oluvchi moddalar 
 
. V- 
Adrenoblokatorlar Anaprilin Atenolol Metoprolol 
•
Uchstiklik birikmalar Pizotifen (sandomigran) 
•
lizergin kislota xosilalari Metisergid (lizeril) 
•
Nosteroid yalliglanishga karshi moddalar Naproksen 
•
Uchstiklik antidepressantlar Amitriptilin 
•
Epileptsiyaga karshi moddalar Karbamazepin Klonazepam 
Migrenni davolash va oldini olish eng samarador preparatni tanlashga 
bog’liq. Migreni davolashda qora murug’ alkaloidlaridan eng samaradorligi 
ergotamin xisoblanadi. U serotonin resteptorlarini qisman agonisti xisoblanadi.
Tanlamasdan 5- NT
1A-t
-retseptorlarini bloklaydi, a-adrenofalajlovchi ta’sirga ega. 
Katta konsentrastiyalarda dofamin resteptorlarini xam bloklaydi. Ergotaminni 
samaradorligi vazokonstriktor ta’siriga v amiya kon tomirlari pulsastiya 
amplitudasinikamayishiga boglik. Taxminlarga kura ergotamin miya kattik 
pardasini kapilyarlari orkali plazmani transudastiyasini kamaytiradi. Preparatni 
ichishga, til ostiga va tugri ichakga yuboriladi.
Migren xurujini tez davolash uchun digidroergotamin mezilatni burunga aerozol 
kurinishida yuborishni tavsiya kilinadi. Digidroergotamin serotonin (asosan 5-
NT
10 
turini ) 
resteptorini agonisti xisoblanadi. Bundan tashkari a –
adrenobloklovchi ta’sirga ega. Terapevtik effekti tez rivojlanadi. Kon plazmasida 
maksimal konstentrastiyasi 45 minutdan sung buladi. Biodostupnosti 40%. Ta’sir 
kilish davomiyligi 10-12soat. Mumkin bulgan nojuya effektlariga kungil aynashi, 
kayd kilish, paresteziya, kukrak soxasida ogrik, burun bitishi va boshkalar. 

---

- 426 -
Migrenni profilaktikasi maksadida bu preparat ishlatilmaydi. Tanlab serotonini 5-
NT
10
-resteptoriga sumatriptan (imigran) ta’sir kiladi. Serotoninning 5-NT
1V
-
resteptori agonistlari adreno, xoligno, dofamino, GAMK, benzodiazepin 
resteptorlariga ta’sir kilmaydi. Migrenda bu preparatni samaradorligi miya 
tomirlarini toraytirishiga boglik. Sumatriptan ichishga, teri ostiga va burunga 
ingalyastiya yuli bilan yuboriladi. Enteral yuborilganda bioerishuvchanligi 14%, 
teri ostiga yuborilganda 97% ni tashkil kiladi.
Enteral yuborilganda ta’siri 30 minutdan sung, teri ostiga yuborilganda -10 
minutdan sung boshlanadi. Oksil bilan boglanishi 15-20%, yarim yashash davri 
1/2 =2 soat. Umumiy ta’sir kilish vakti 12 soat. Jigarda metabolizmga uchrab, 
organizmdan metabolitlari buyrak orkali chikib ketadi.
Preparat migren xurujini oldini olish uchun emas fakat davolash uchun 
kullaniladi. Sumatriptanning eng jiddiy nojuya ta’siriga yurak toj tomirlarining 
spazmi kiradi. Shuning uchun preparatni yurakni ishemik kasalliklari bulgan 
bemorlarga va koronarospastik xolatlar rivojlanishi mumkin bulgan bemorlarga
tavsiya kilinmaydi. Nojuya effektlariga kungil aynashi, kusish, ta’mni buzilishi, 
bosh aylanish, charchoklik , issiklikni xis kilish.
Migrenni oldini olish uchun tavsiya kilinadigan preparatlardan biri
- metisergid. Bu preparat 5-NT
2
- serotonin resteptorlarini antogonisti (ba’zi bir 
tomirlarga va MNS ga kisimlariga nisbatan kisman agonist sifatida ta’sir kiladi). 
Kup bemorlarga samarali ta’sir kursatadi, lekin kullanilishi cheklangan, chunki 
preparatni uzok vakt kullanganda (5-6 xafta) buyrak etishmovchiligi, 
retroperitoneal fibrozni, kungil aynishi, kusish, diareyani chakiradi.
Preparatlar.
Preparatning nomi 
Kattalarga 
urtacha 
terapevtik 
mikdori, 
yuborish yuli 
Ishlab chikarish shakli 
Nimodipin -