30- mavzu: Baxtsiz hodisalarni oldini olish bo‘yicha choralar va ko‘rsatmalar

30- Mavzu: Baxtsiz hodisalarni oldini olish bo‘yicha choralar va ko‘rsatmalar .

1. Baxtsiz hodisalarni oldini olish.

2. Ishlovchilarni davolash, kasallikni oldini oluvchi xizmat ko‘rsatishni tashkil qilish.

Normal ish rejimidan chetga chiqish, ishlab chiqarishda zararli muhitning borligi, xavfsizlik qoidalari va mehnat intizomining buzilishi natijasida ishlab chiqarishda baxtsiz hodisalar ro'y berishi mumkin. Ishlab chiqarish jaoxati (baxtsiz xodisa) - ishlab chiqarish sharoitida sog'Iiqning to'satdan buzilishidir. Ishlovchilaming qo'qqisdan chiqqan gaz yoki boshqa zararli moddalar (katta kontsentratsiyasi) bilan kuchli zaxarlanish hollari ham ishlab chiqarish travmasiga kiradi. Bundan tashqari, ishlab chiqarishda kasbiy kasallanish hollari (silikozlar, pnevmosklerozlar) ham bo'lishi mumkin, bu kasalliklar ishlovchilarga zararli moddalaming uzoq vaqt ta’sir etishidan yuzaga keladi. Ishlovchilar kasbiy kasalliklar bilan ishlab chiqarish jarayonida ham, shuningdek, uzoq vaqt o'tganidan keyin ham kasallanishi mumkin. Kasbiy kasallanish sabablarini tekshirish va hisobga olish baxtsiz xodisalardan alohida tarzda olib boriladi. Shunday qilib, baxtsiz hodisalarga (shikastlanishlar, jaroxatlanishlar, sinish, kuyish va boshqalar), issiqlik urishi, sovuq urishi, kuchli zaxarlanish lar kiradi Baxtsiz hodisalar ikki guuhi: og'ir va yengil darajadagi guruhlarga bo'linadi. Baxtsiz hodisalar ishlab chiqarish bilan, ish bilan bog'liq bo'lgan, ishlab chiqarish bilan bog'liq bo'lmagan. ishdan tashqari yuz bergan (maishiy) baxtsiz hodisalarga bo'linadi. Baxtsiz hodisa quyidagi hollarda ishlab chiqarish bilan bog'liq bo'ladigan hisoblanadi. a) tashkilot hududida sodir bo’lsa: b) tashkilot topshiriqini bajarayotgan paytda tashkilot hududidan tashqarida (texnologik jarayonni yuritish uchun zarur bo’lgan materiallami tayyorlash va qabul qilishda, moddiy-texnika ta’minot masalalarini hal qilish jarayonida va h. k.), shuningdek, tashkilotlarga tegishli bo’lgan transportda ishchi va xizmatchilami ish joyiga olib borish paytida va boshqa hollarda sodir bo'lsa; v) ish vaqti davomida, ish boshlanishidan oldin va tugallanganidan so ‘ng, asosiy ish vaqtidan tashqari ishlarni bajarishda, dam olish va bayram kunlarida; g) ish vaqti mobaynida korxona yaqinida yoki boshqa ish o'rnida, bunga ko'zda tutilgan tanaffuslar ham kiradi (agar shu erda bo’lish ichki mehnat intizomi qoidalariga zid bo'lmasa). Baxtsiz hodisa quyidagi hollarda ish bilan bog'liq deb xisoblanadi. d) davlat va jamoat vazifalarini bajarishda, shuningdek, kasaba uyushma yoki boshqa jamoat tashkilotlarining maxsus topshiriqlarini bajarish paytida (bu topshiriqlar asosiy ish bilan bog'liq bo'lmasa ham), inson hayotini qutqarish, ishga borish yoki ishdan qaytish yo'lida (agar ishga borish yo'lida shaxsiy manfat nuqtai nazardan chalg'ib ketilmasa) va boshqalarda sodir bo'lsa. Baxtsiz hodisa quyidagi hollarda ishlab chiqarish bilan bog'liq emas deb hisoblanadi: ma’muriyatning ruxsatisiz shaxsiy maqsadlarda qandaydir buyumlar tayyorlashda yoki korxonaga tegishli transport vositalaridan foydalanishda; tashkilot hududida sport o'yinlari vaqtida; material, asbob-uskuna yoki boshqa narsalarni o'g'irlash vaqtida; mast bo'lish natiljasida yuz berganda (agar bu hoi ishlab chiqarish jarayonlarida ishlatiladigan texnik spirt va boshqa shunga o'xshash moddalar ta’siri natijasi bo'lmasa yoki baxtsiz hodisaning bevosita sababchisi bo'lganda). Yuqorida sanab o'tilgan toifalarga kimiaydigan barcha boshqa baxtsiz hodisalar maishiy baxtsiz hodisalar hisoblanadi. Ish bilan bog’liq bo'lgan baxtsiz hodisada jabrlangan kishi vaqtinchalik ishga yaroqsizligi uchun nafaqa olish va ishda shikastlanganligi uchun nafaqa olish huquqiga ega bo’lib qoladi. Ishlab chiqarishda sodii bo'lgan baxtsiz hodisada (ishlab chiqarish bilan bog'liq bo'lgan) jabrlangan kishi vaqtinchalik ishga yaroqsizligi uchun nafaqa olish va bu xolda korxonaning aybi bo'lsa, yetkazilgan zararni korxonadan undirib olish huquqiga ega bo'lib holadi. Bundan tashqari, korxona ma’muriyatiga ishlab chiqarish jarohatlanishining oldini olish yuzasidan konkret va amaliy vazifalar (baxtsiz hodisa xaqidagi akt bo'yicha ma’lum tadbirlar, o'tkazish) yuklanadi. Ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisa barcha hollarda ish bilan bog'liq bo'lgan baxtsiz hodisa hisoblanadi (aksincha emas).
Ishlab chiqarishdagi jarohatlam i taxlil qilishdan maqsad, xavfli yoki zararli ishlab chiqarish omillarini va baxtsiz hodisalam ing vujudga kelishini aniqlash ham da ulam i oldini olishga doir chora-tadbirlam i ishlab chiqishdan iboratdir. Q ishloh x o ’jaligida jarohatlanishni o ’rganish va taxlil qilishda statistik, topografik, m onografik, ergonom ik, iqtisodiy va boshqa usullar qo’llaniladi. Bu usuilam ing har biri m ehnat sharoitini yaxshilashga va xavfsizlikni ta ’minlashga doir tor doiradagi m asalalam i k o ’rib chiqish va hal qilishga y o ’naltirilgan. Jarohatlanishni o ’rganishning statistik usuli eng ko’p tarqalgan. Bu usul baxtsiz hodisani tekshirish paytida N -l shaklda dalolatnom adagi baxtsiz hodisalam i tavsiflovchi m a’lum otlarga asoslanadi. Shu usulga k o ’ra barcha baxtsiz hodisalar alohida belgilari: jarohatlanganlam ing yoshi, kasbi, jinsi, bajaradigan ishiga qarab guruhlarga ajratiladi. Bu usul kasblar, yosh va boshqa k o ’rsatkichlar qanchalik xavfli ekanligini aniqlashga, shuningdek, jarohatlanishning oldini olishga doir chora-tadbirlar k o ’rishga imkon beradi. Ushbu usul orqali jarohatlanishning quyidagi asosiy nisbiy ko’rsatkichlari: tez-te: takrorlanish koeffisienti, K m va og'irlik koeffisienti, Koq ish vaqtinshg yo'qotilishi, K„ va o'lim sonish k o ’rsatuvchi koeffitsenlarii, Ka- orqali jarohatlanshi darajasini aniqlash mum kin. T axlilga kirishishdan oldin boshlang’ich xujjatlam i tekshirish va tayyorlash lozim. D astlab ishlab chiqarish to ’liq hisobga olinganligi aniqlanadi. Buning uchun baxtsiz hodisalam i tekshirish tavsifnom alari buxgalteriyadagi m ehnatga layoqatsizlik varaqalari bilan taqqoslanadi. Bu varaqalarda k o ’rsatilgan diagnozlar bilan tanishish korxonada jarohatlanishlam i yashirish hollari b o ’lgan b o ’lmaganligini aniqlashga imkon beradi. Shundan keyin tavsifnom alarda bayon qilingan hodisalam ing to ’g ’riligiga ishonch hosil qilinadi, shubha tu g ’dirgan yozuvlar baxtsiz hodisa ro ’y bergan jo y d a tekshirib k o ’riladi. Shuni nazarda tutish kerakki, ayrim punkglam i noto’g’ri yoki noaniq to ’ldirish, noto’g ’ri xulosalar chiqarishga va buning oqibatida baxtsiz hodisa sabablarini yo’qotishga olib keladi.